سنڌيانا ۾ موجود تصويرون ۽ انهن جا عنوان پڻ ڏسي سگھو ٿا
سنڌيانا ۾ موجود مضمونن کي حوالي طور تاريخ وار رکيو ويو آهي
سنڌيانا ۾ موجود مضمونن کي موضوع وار ترتيب ۾ رکيو ويو آهي
سنڌيانا ۾ موجود مضمونن کي الف ب وار ترتيب ۾ رکيو ويو آهي
هجري تاريخ ۾
سنڌي زبان جي تاريخ ۾، سنڌ بابت پهريون جامع ۽ باتصوير دستاويز ’انسائيڪلو پيڊيا سنڌيانا‘ جي صورت ۾ آگسٽ 2009ع ۾ ڇپجي پڌرو ٿيو. جنهن جا هن وقت تائين 12جلد ڇپجي پڌرا ٿي چڪا آهن، جڏهن ته جلد تيرهون پڻ تياريءَ جي آخري مرحلن ۾ آهي. هن اهم رٿا جو ابتدائي خاڪو ته 1998ع ۾ جڙيو پر ان کان اڳ سنڌي ٻوليءَ جي با اختيار اداري جي قيام بعد 1991ع کان ئي اهڙي رٿا تي سوچ ويچار جو سلسلو شروع ٿيو هو. بعد ۾ ڊاڪٽر تنوير عباسيءَ هن رٿا جوابتدائي خاڪو تيار ڪيو ۽ 1998ع ۾ سنڌي ٻولي اٿارٽيءَ جي تڏهوڪي چيئرمين ڊاڪٽر غلام علي الانا باقائدي ريسرچ سيل ٺاهي نامور استاد ۽ عالم شيخ محمد اسماعيل کي انچارج مقرر ڪري نوجوان ريسرچرن جي ٽيم ترتيب ڏني. انهيءَ سلسلي ۾ سنڌ جي هر ضلعي ۾ اديبن ۽ سهڪاري ساٿين کي به مواد ۽ تصويرن وغيره جي سهڪار لاءِ خط لکيا ويا. ايڊيٽوريل بورڊ ۾ جناب محمد ابراهيم جويو، ڊاڪٽر فهميده حسين ، ڊاڪٽر الله رکيو ٻُٽ، امداد حسيني، ڊاڪٽر شمس الدين تنيو ۽ تاج جويو شامل هئا. پهرئين جلد جو ڪم لڳ ڀڳ پورو ٿيو پر اهو ڇپائي جي مرحلي کان رهجي ويو، ڇاڪاڻ ته 2001ع ۾ ڊاڪٽر غلام علي الانا جي وڃڻ بعد هن اسڪيم تي ڪم بند ٿي..... وڌيڪ پڙهو
ديوان ٻڍل (ڪتاب): هيءُ ديوان آخري ٽالپر حڪمران هزهائينس مير حاجي نور محمد خان ٽالپر جي وزير مرزا ٻڍل بيگ جي غزلن ۽ ڪافين جو مجموعو آهي. ديوان ۾ غزلن کان سواءِ ڪافيون به رديفن مطابق الف- ب ترتيب سان رکيل آهن. ان کانسواءِ اردو ۽ فارسي غزل پڻ الڳ ترتيب ڏنل آهن. ديوان جي آخر ۾ ڪيتريون قطعه تاريخون به موجود آهن. ديوان ٻڍل ۾ 160 غزل ۽ 45 ڪافيون آهن.
ديوان ۾ موجود سمورو ڪلام پختو ۽ وڻندڙ آهي، غزلن توڙي ڪافين ۾ حسن جي ذڪر سان گڏ وحدت جي وائي ۽ عشق جي رمزن جا راز سمايل آهن. ان سان گڏ شاعريءَ ۾ حمديه، نعتيه ۽ مدحيه نموني جو ڪلام به آهي. ديوان جي پهرئين حصي ۾ غزل ۽ ٻئي حصي ۾ ڪافيون آهن. مرزا ٻڍل بيگ فارسي شاعريءَ جو ڳوڙهو مطالعو ڪيو هو، جنهنڪري سندس غزليه شاعريءَ ۾ فارسيءَ جو رنگ نظر اچي ٿو. سندس غزلن ۾ فارسي لفظ ۽ ترڪيبون جام استعمال ٿيل آهن. ديوان جي آخر ۾ قطعه تاريخون ڏنل آهن، جن جا شاعر مرزا قربان علي بيگ، مرزا مدد علي بيگ، غلام محمد ڪمانگر ۽ ٻيا آهن. هيءُ ديوان قربان علي بيگ جو ڪتابت ڪيل آهي، جيڪو اڃا تائين قلمي صورت ۾ مرزا خاندان وٽ محفوظ آهي.
....وڌيڪ پڙهو