جمادي الاول (اسلامي مهينو): جمادي الاول اسلامي هجري سال جو پنجون نمبر مهينو آهي. ان کي جمادي الاوليٰ به چوندا آهن. عربن جڏهن مهينن جا نالا ٿي رکيا، اُن وقت ٿڌ تمام گهڻي هئي ۽ پاڻي به ڄمي ٿي پيو. ان ڪري هن مهيني جو نالو (جُمود: ڄمي ويل) جمادي الاول ۽ ان کان پوءِ اچڻ واري مهيني جو نالو جمادي الثاني رکيو ويو. هن کي سنڌي ٻهراڙين ۾ ”پهريون خالي“ مهينو چيو ويندو آهي.
هن مهيني جا خاص واقعا: سنه 8 هجريءَ ۾ پاڻ ڪريمن صلي الله عليھ وسلم جن وقت جي بادشاهن ڏانهن اسلام قبول ڪرڻ لاءِ تبليغي خط لکيا. اهڙو هڪ خط مبارڪ، ايران جي بادشاهه پرويز وٽ پهتو ته ان بدبخت پاڻ سڳورنصه جي خط کي ڦاڙي ڇڏيو. اهو ٻڌي پاڻ ڪريمن فرمايو ته اُن جو جسم به ائين ئي ٽڪرا ٿيندو. تان جو جمادي الاول سن 8 هجري ۽ ئي اڱاري جي رات ايران جي بادشاهه پرويز بن هرمز کي سندس پٽ شيرويه قتل ڪيو ۽ سندس جسم جا اوترا ٽڪرا ٿيا. جيترا پرزا اُن نبي پاڪ صلي الله عليه وسلم جي خط مبارڪ جا ڪيا هُئا. جنگ موته جو واقعو پڻ سن 8 هجري جمادي الاول مهيني ۾پيش آيو. جڏهن حضور جن صلي الله عليه وسلم جن جي خط نيندڙ قاصد حضرت حارث بن عمر رضي الله عنه کي موته جي مقام وٽ اتان جي حاڪم شرجيل بن عمرو الغساني شهيد ڪيو. (حوالو: مواعظِ حسنه- جلد-1)