جمالي حاجي علي بخش: مشهور شاعر، فقير حاجي علي بخش جمالي، آگسٽ 1916ع تي ڳوٺ بچل مهيسر، تعلقي لاڙڪاڻي ۾ ڄائو. هن جي تعليم پرائمريءَ جا چند درجا هئي. کيس ننڍي هوندي کان ئي شاعريءَ جو شوق هو. هن شاعريءَ ۾ وڏي مهارت حاصل ڪئي. سندس همعصر شاعرن ۾ عبد عاقلي، مولوي عبدالله اثر، اياز حسين قادري، ميان غلام عباس قادري جوش، زيب عاقلي، محمد علي جوهر، مولوي نور الدين نور ۽ ٻيا ڪيترائي نالا اچن ٿا.
حاجي علي بخش جمالي پنهنجي نالي اڳيان ’فقير‘ لکندو هو. حساس طبيعت جو مالڪ هو. هن معاشري ۾ ٿيندڙ ظلمن، زيادتين ۽ بي انصافين تي سندس دل هميشه ڪڙهندي هئي، جنهن جو ثبوت سندس اها اصلاحي شاعري آهي، جنهن ۾ هن دل کولي پيڙا جو اظهار ڪيو آهي. هن شعر جي هر صنف تي طبع آزمائي ڪئي آهي، جنهن ۾ حمد، نعت، مولود، مناجات، بيت، غزل، مخمس، مسدس، مثمن، ڪافيون، ٽيهه اکريون ۽ قطعا اچي وڃن ٿا.
فقير حاجي علي بخش جا ٻه ڪتاب ’جهڙا گل گلاب جا‘ ۽ نعتيه ديوان ’محسن اعظم‘ سچل ادبي مرڪز لاڙڪاڻي جي سهڪار سان شايع ٿيا، جن مان نعتيه ديوان ’محسن اعظم‘ تي کيس 1995ع ۾ کيس صدارتي اوارڊ به مليو. هيءُ سنڌي لوڪ ادب جي حوالي سان به هڪ سهڻو شاعر هو. سندس مسدس ۽ مخمس ان ڳالهه جا ثبوت آهن. حاجي علي بخش جمالي عاشق رسول صلعم هو. عشق حبيب سندس رڳ رڳ ۾ رچيل هو، جنهن جو ساکي سندس نعتيه ديوان ’محسن اعظم‘ آهي، جنهن جي سٽ سٽ ۽ لفظ لفظ ۾ محمد صلي الله عليه وسلم سان محبت جو مهراڻ موجزن آهي، هن ڪتاب هڪ ئي وقت مختلف صنفون جهڙوڪ: غزل، مثنويون، مسدس، بيت ۽ قطعا الف ب وار (قافين/ رديفن سان) ديوان جي سٽاءَ ۾ لکيل آهن. ’جهڙا گل گلاب جا‘ ڪتاب ۾ هن معاشري ۾ موجود بي راه روي، بي انصافي، قتل غارت، بدامني، ڪوڙ ۽ ڪپت جهڙن موضوعن تي قلم کنيو آهي .
1916.08.00 عيسوي
حاجي علي بخش جمالي ، آگسٽ 1916ع تي ڳوٺ بچل مهيسر ، تعلقي لاڙڪاڻي ۾ ڄائو .