سر ڪائوسجي جهانگير-1 CSI
سر ڪائوسجي جهانگير-1 (CSI): سر ڪائوسجي جهانگير، پارسي برادريءَ جو هڪ اهم اڳواڻ ٿي گذريو آهي، جنهن 1812ع ڌاري ممبئيءَ ۾ جنم ورتو. سندس وڏا ارڙهين صديءَ ۾ سورت کان لڏي بمبئي آيا هئا. اصل ۾ سندس ابا ڏاڏا ايران کان آيا هئا ۽ زردتشت جا پيرورڪار هئا. ڪائوسجي جهانگير سخي، عوام دوست ۽ خير جي ڪمن ۾ اڳڀرو، وڏو صنعتڪار ۽ واپاري هو. هن صنعت ۽ واپار ۾ تمام وڏو نالو ڪمايو. سر ڪائوسجي جهانگير 1866ع ۾ بمبئيءَ جي انڪم ٽيڪس ڪمشنر طور به ڪم ڪيو. هن جي خـيـر ۽ ڀلائيءَ وارن ڪمن، اسپتالن، اسڪولن ۽ چرين جي علاج لاءِ اسپتالن کولائڻ وغيره جي ڪري 1871ع ۾ کيس CSI (Companion of the most exalted order of the Star of India) جو خطاب مليو ۽ 1872ع ۾ هن کي ’سر‘ (Night Bachelor) جو لقب پڻ ڏنو ويو. هن عيسائين جي ديولن جي تعمير ۾ پڻ مدد ڪئي ۽ هن بمبئيءَ ۾ اڪيلائيءَ جي شڪار ماڻهن لاءِ آرام گهر ٺهرايا. هن جو بمبئي يونيورسٽيءَ سان وڏو لاڳاپو رهيو ۽ هن اتي گلبرٽ اسڪاٽ (Gilbert Scott) جي نگرانيءَ هيٺ ڪنووڪيشن هال پڻ جوڙايو. سر ڪائوسجي جهانگير، بمبئي يونيورسٽي، سينيٽ ۽ سول انجنيئرنگ ڪائونسل جو ميمبر به هو. کيس انگريز سرڪار ’جسٽس آف پيس‘ (Justice of Peace) به مقرر ڪيو هو. هن حيدرآباد، سنڌ ۾ چرين جي اسپتال ٺاهڻ ۾ وڏي مالي مدد ۽ سهڪار ڪيو، ڇاڪاڻ ته سندس زندگيءَ جو متو انسانيت جي خدمت ڪرڻ هو. هو ذات پات ۽ رنگ نسل کان مٿڀرو ٿي، انسان ذات جي ترقيءَ لاءِ پاڻ پتوڙيندو رهيو. هن لنڊن جي ليجنڊ پارڪ ۾ هڪ ڦوهارو نسب ڪرايو. ان کانسواءِ يونيورسٽي آف ايڊنبرگ ۾ مجسمو (Bust) پڻ موجود آهي، پر اها خبر پئجي نه سگهي آهي ته ڄاڻايل يونيورسٽيءَ لاءِ سندس ڪهڙيون خدمتون هيون. حيدرآباد، سنڌ ۾ قائم ڪيل چرين جي اسپتال کي سندس نالي سان ’سر ڪائوسجي مينٽل هاسپيٽل‘ سڏيو ويندو آهي.
سر ڪائوسجي 1878ع ۾ وفات ڪئي. سندس وفات واري ڏينهن کيس هڪ پٽ ڄائو، جنهن جو نالو پڻ ڪائوسجي جهانگير رکيو ويو، جيڪو پڻ بمبئيءَ جي پارسي برادريءَ جو اهم اڳواڻ گذريو آهي.