صيهونيت (Zionism): زيان (Zion) قديم جيرو سلم جي پهاڙن مان هڪ ٽڪريءَ جو نالو آهي. ‘زيانزم’ (صيهونيت) هڪ قومپرست يهودي تحريڪ آهي، جنهن جو مقصد فلسطين ۾ يهودين جي قومي رياست قائم ڪرڻ آهي. هن تحريڪ جي دعويٰ مطابق فلسطين يهودين جو قديم ملڪ آهي، جنهن کي عبراني زبان ۾ ‘اريٽز اسرائيل’ (Eretz Israel) يعني اسرائيل جو ملڪ چئجي ٿو. جيتوڻيڪ هيءَ تحريڪ 19 صدي عيسويءَ جي آخر ڌاري اوڀر ۽ وچ يورپ ۾ اسري، ليڪن تحريڪ کي قائم ڪرڻ جي تمنا يهودين جي دلين ۾ تمام وڏي عرصي کان رهندي ٿي آئي. بائيبل جي پراڻي عهدنامي ۾ حضرت دائود عليه السلام جي فتح ڪيل ٽڪري ‘زيان’ جو قلعو، جتي هن پنهنجو تختگاهه قائم ڪيو هو. يهودي عالمن ۽ اديبن جي توجهه جو مرڪز رهندو آيو. انهيءَ ٽڪريءَ تي جيرو سلم شهر جي اتر طرف حضرت سليمانعه لاءِ عبادت گاهه تعمير ٿي. پراڻي عهدنامي ۾ جيروسلم جو لقب ‘زيان’ 152 دفعا استعمال ڪيو ويو آهي. نئين عهدنامي ۾ ست دفعا ان جو سڌو ذڪر ڪيل آهي ۽ پنج حوالا پراڻي عهدنامي مان ڏنل آهن. يهودي ادب ۾ ‘زيان’ مذهبي اصطلاح طور جذباتي انداز ۾ استعمال ٿيندو رهيو آهي. عام رواجي نثر ۾ ان جو استعمال گهٽ ڪيو ويو آهي. مسيحي ادب ۾ ‘زيان’ جو ڪثرت سان بيان ملي ٿو. ان بابت مداحون ڏيکارن ٿيون ته هي آسماني شهر جو لقب آهي يا مسيحي برادري ۽ ايڪي جو دنيوي شهر آهي. 14 مئي 1948ع تي جاري ڪيل پڌرنامي مطابق اسرائيل جي نظرياتي رياست جو قيام ‘زيانزم’ (صيهونيت) جي تحريڪ جو جديد آغاز ثابت ٿيو آهي.