ٽکڙائي، سيد ميران محمد شاھ: سيد ميران محمد شاهه عالم، طبيب، شاعر ۽ ماهر هو. ابتدائي ڄمار ٽکڙ جي شهر ۾ پنهنجن ڳوٺ وارن آخوندن ۽ عالمن کان علم جي تحصيل ڪيائين ۽ علم طب ۾ تمام وڏي مهارت حاصل ڪيائين، آخري ڄمار ۾ پنهنجي ذهانت ۽ ذڪاوت سبب انگريزي ضرورت مطابق سندس فارسي ڪلام ان وقت جي مقبول شاعرن ۾ بيحد مقبول هو، ڪجهه قطعات تاريخ سندس شاعراڻي بلنديءَ جي دلالت ڪن ٿا.
انگريزن جي اوائلي راڄ ۾ جڏهن سنڌي زبان کي مرتب پئي ڪيو ويو ته ان وقت جن عالمن پنهنجي وطني ٻوليءَ جي الف- ب جي نئين سر جوڙجڪ ۾ حصو ورتو، تن مان سيد ميران محمد شاھه به هڪ هو، ان زماني جي ڪمشنر سنڌ سر بارٽل فريئر جي استدعا تي هن هڪ ڪهاڻي لکي، جا ”سدا توري ۽ ڪڌا توري“ جي نالي سان ڇپجي تيار ٿي. شاھ صاحب 1287ھه/ 1870ع ۾ حرمين شريف جي زيارت جو سفر ڪيو. حج تي وڃڻ کان اڳ ۾ پنهنجي شاگردن ۽ اولاد لاءِ علم طب ۾ هڪ رسالو يادگار طور ڇڏيائين، جنهن ۾ گھڻو ڪري سندس مجربات ڏنل آهن ۽ ان رسالي جي آخر ۾ مفردات طب جو به بيان ڪيل آهي.
شاھه صاحب، خواجه عبدالقيوم مجدديءَ (متوفي:1271ھه/1854ع) کان نقشبندي طريقي ۾ بيعت ورتي هئي. پنهنجي مرشد زادي حضرت خواجه عبدالرحمان مجددي (متوفي: 1215ھه/ 1897ع) سان وڏي محبت هئس. خواجه عبدالرحمان مجددي 1880ع ۾ قنڌار مان هجرت ڪري جڏهن حرمين شريفين جي زيارت جي ارادي سان وطن مان روانو ٿيو ۽ سيد صاحب کي اها سڌ پهتي تڏهن سيد صاحب پنهنجي ڳوٺ ٽکڙ مان ٽي سؤ ميل پنڌ ڪري ڀاڳ ناڙيءَ ۾ وڃي سندس استقبال ڪيو. سندس ڪوشش سان ئي خواجه عبدالرحمان مجددي حرمين کان واپس اچي ٽکڙ ۾ هميشه لاءِ رهائش اختيار ڪئي ۽ اتي ئي وفات ڪئي. هن سومر ڏينهن جمادي الاول 1209ھه/ 1891ع ۾ نمونيا جي بيماريءَ ۾ وفات ڪئي.
1891.00.00 عيسوي
سيد ميران محمد شاهه سومر ڏينهن جمادي الاول 1209ھه/ 1891ع ۾ نمونيا جي بيماريءَ ۾ وفات ڪئي