عبدالخالق جـوڻيـجـو

جوڻيجو، عبدالخالق: قومپرست، سياسي ۽ سماجي اڳواڻ عبدالخالق جـوڻيـجـو، 9 نومبر 1952ع تـي ڳـوٺ قـاضي دڙي، تعلقي ڏوڪري، ضلعي لاڙڪاڻي ۾ ڄائو. سندس والد مـحـمـد مـبـارڪ پرائمري استاد هو. ڳوٺ ۾ ئي پرائمري پڙهڻ بعد ڊي. سي. هاءِ اسڪول لاڙڪاڻي ۾ ڇهين کان اٺين تـائيـن، هاءِ اسڪول ميهڙ ۾ اٺون ۽ نائون درجو، جڏهن ته مئٽرڪ جو امتحان ڊي. سي. هاءِ اسڪول باڊهه مان ڏنائين. گورنمينٽ ڊگري ڪاليج لاڙڪاڻي مان انٽرميڊيئيت پاس ڪيائين. ڪاليج واري دور ۾ 1969ع ۾ هو پاڪستان پيپلز پارٽيءَ ۾ شامل ٿيو ۽ 1971ع ۾ بنگال بابت ذوالفقار علي ڀُٽي سان اخـتــلاف رکـنــدي پ. پ کان علحدگي اختيار ڪيائين ۽ ڪجهه مهينن بعد جيئي سنڌ اسٽوڊنٽس فيڊريشن ۾ شامل ٿيو. 18 جون 1972ع تي جڏهن حيدر منزل ڪراچيءَ ۾ ’جيئي سنڌ محاذ‘ جڙيو ته عبدالخالق جوڻيجو ان اجلاس ۾ شامل هو ۽ ان وقت کان وٺي جيئي سنڌ محاذ سان لاڳاپيل رهيو. 1975ع ۾ هن سنڌ يونيورسٽي انجنيئرنگ ڪاليج مان بِي. اِي سوِل جي ڊگري مڪمل ڪئي ۽ پوءِ ايم. اي (سياسيات) ۽ ايل. ايل. بي به ڪيائين. 18 ڊسمبر 1975ع تي ڪراچي ڊيولپمينٽ اٿارٽيءَ ۾ انجنيئر طور ملازمت اختيار ڪيائين. ان دوران سياست، تاريخ ۽ بين الاقوامي تعلقات جي موضوعن تي مطالعو ۽ ڪجهه سياسي سرگرميون به جاري رکيائين. ذاتي توڙي سياسي زندگيءَ ۾ سائين جي. ايم. سيد جو مٿس گهرو اثر رهيو آهي.اپريل 1995ع ۾ سائين جي. ايم. سيد جي وفات بعد جڏهن جيئي سنڌ تحريڪ ۽ جيئي سنڌ محاذ جو انضمام ٿي ’جيئي سنڌ قومي محاذ‘ ٺهيو ته عبدالخالق جوڻيجي دوستن سميت ’جيئي سنڌ محاذ‘ کي قائم رکيو ۽ اڳتي هلي انجنيرنگ واري نوڪريءَ تان استعفا ڏيئي ’جيئي سنڌ محاذ‘ ۾ ڪل وقتي ڪارڪن ٿي سياسي طور سرگرم رهيو. بعد ۾ هُو جيئي سنڌ محاذ جو چيئرمئن منتخب ٿيو ۽ لڳاتار 15 سال ان ذميواريءَ تي رهيو، هن جيئي سنڌ محاذ ۾ جمهوري قدرن کي وڌائڻ، قومي جدوجهد ۾ علم ۽ شعور جي ڦهلاءَ ۽ جي. ايم. سيد جي فڪر کي عام ڪرڻ سان گڏ 1997ع کان وڪالت جي پيشي سان به لاڳاپيل رهيو.
عبدالخالق جوڻيجي مختلف موقعن تي سنڌي، انگريزي توڙي اردو اخبارن ۽ رسالن ۾ مضمون لکيا ۽ مختلف ٽي. وي چئنلن تي ٽاڪ شوز ۾ شرڪت ڪري قومي مسئلن تي پنهنجو موقف بيان پئي ڪيو آهي. هن مڪ توڙي پرڏيهه ۾ ڪيترن فورمن/ ڪانفرنسن ۾ شرڪت ڪري قومي مسئلن تي پنهنجو موقف بيان ڪيو آهي. 1999ع ۽ 2000ع ۾ لنڊن ۾ منعقد ٿيل ڪانفرنس ۾ شريڪ ٿيو. فيبروري 2000ع ۾ ڍاڪا (بنگلاديش) ۾ ٿيل انٽرنيشنل پِيس ڪانفرنس ۽ مادري ٻوليءَ جي عالمي ڏينهن واري تقريب ۾ شريڪ ٿيو.
آڪٽوبر 2000ع ۾ ٻارن جي حقن بابت ٿيل ڪانفرنس جي سلسلي ۾ لنڊن، ساڳئي سال ايڊينبرا ۾ اسڪالٽسٽ نيشنلسٽ پارٽيءَ جي اڳواڻن سان ملاقاتون ڪيائين. آڪٽوبر 2000ع ۾ جرمنيءَ جي همبوٽ يونيورسٽيءَ ۾ هن ’پاڪستان ۾ وفاقيت‘ جي عنوان سان ليڪچر ڏنو. 2005ع ۾ دهـلــيءَ ۾ ’پـاڪ- انـڊيـا پـيــپلــز فورم‘ جي جوائنٽ ڪنوينشن ۾ شرڪت ڪئي.
عبدالخــالق جوڻيــجـو، هيومن رائيٽس ڪميشن آف پاڪستان، ايمنسٽي انٽرنيشنل، پاڪ انڊيا پيپلز فورم جي اسٽيئرنگ ڪميٽيءَ جو ميمبر ۽ پاڪستان پِيس ڪوئليشن جي باني ميمبرن مان آهي. سندس ڇپيل ڪتاب هي آهن:
(1)’قومي غلامي: قومي سوال يا بيٺڪي سوال‘ (1984ع)، (2) ’آزادي ۽ امن‘ (1992ع)، (3) ’جي. ايم. سيد: فڪر، جدوجهد ۽ ڪردار‘ (2000ع)، (4) The State of Pakistan: In Search of Identity (2008)، (5) ’سـنڌ ڪـي قـومـي تـحـريـڪ اور پـاڪسـتان مـين قـومي ســوال‘ (اردو: 2007ع)، (6) ساڳئي ڪتاب جو سنڌي ترجمو ’سنڌ جي قومي تحريڪ ۽ پاڪستان ۾ قومي سوال‘ (2008ع) ۾ ڇپيو.اڄڪلهه هو وڪالت جي پيشي سان وابسته آهي ۽ مستقل رهائش ڪراچي ۾ اٿس. کيس هڪ نياڻي منيره جوڻيجو ۽ ٽي فرزند فدا حسين، هوش محمد ۽ ڏاهر جوڻيجو جو اولاد آهي.

داخلا ۾ استعمال ٿيل تاريخون

1952.11.09  عيسوي

عبدالخالق جـوڻيـجـو، 9 نومبر 1952ع تـي ڳـوٺ قـاضي دڙي، تعلقي ڏوڪري، ضلعي لاڙڪاڻي ۾ ڄائو.

شخصيتون - ڀاڱي جون ٻِيون داخلائون