Shah Abdul Latif Of Bhit (ڪتاب)
Divine Dwellers in The Desert
عکس لطيف (اردو ترجمه/ ڪتاب)
King of Melody- Shah Latif (ڪتاب)
Shah Abdul Latif: An Introdution to His Art (ڪتاب)
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب
شاهه لطيف بابت ٻين ٻولين ۾ ڇپيل ڪتاب :
The Life, Religion and Poetry of Shah Latif: نامور سنڌي محقق ۽ عالم ليلارام وطن مل لعلواڻيءَ، شاهه لطيف جي زندگي، مذهب ۽ شاعريءَ بابت، 1886ع ۾ انگريزيءَ ۾، The Life, Religion and Poetry of Shah Latif- The greatest Poet of Sindh نالي ٻن جلدن ۾ ڪتاب لکي پورو ڪيو هو. اُن وقت فاضل ليکڪ هالن ۾ سب جج هو. هن ڪتاب جو انتساب، جارج لمبرٽ (George Lambert) سپرنٽينڊنٽ انجنيئر سنڌ جي نالي ڪيو آهي، جنهن کي سنڌ سان گهري محبت هئي. ليکڪ مهاڳ (Preface) ۾ لکي ٿو ته، “آءٌ شاهه لطيف بابت ڪا اٿارٽي (سنَد) نه ٿو رکان! پر مون هي ڪتاب خواهش کان وڌيڪ پيار سان لکيو آهي. پر جيڪڏهن سنڌ جي هن عظيم شاعر ۽ سندس شاعريءَ ماڻهن ۾ عوامي مقبوليت حاصل ڪري ورتي ته ڄڻ منهنجو مقصد حاصل ٿي ويو.
Shah Abdul Latif Of Bhit (ڪتاب): هيءُ ڪتاب انگريزن دور جي محقق، عملدار ۽ دانشور ايڇ. ٽي سورلي جي حضرت شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ جي ڪلام، زندگي ۽ سندس دور جي حالتن بابت لکيل مفصل تحقيق جي سلسلي ۾ هڪ اهم ۽ بنيادي ڪتاب جي حيثيت حاصل آهي. هن ڪتاب ۾ ڪُل ڇهه باب آهن، جن ۾ شاهه جي ڪلام جي خوبين ۽ خاصيتن تي روشني وجهڻ سان گڏ ان دور جي سياسي، سماجي ۽ معاشي حالتن تي پڻ جامع مواد ڏنو ويو آهي. ان کان علاوه ڪتاب ۾ شاهه لطيف جي ڪلام مان ڪيترن ئي داستانن ۽ بيتن جو انگريزي ترجمو به ڏنو ويو آهي، جيڪو خود ايڇ. ٽي سورلي جو ڪيل آهي.
هن ڪتاب جو پهريون ڇاپو آڪسفورڊ يونيورسٽي پريس، ايلي هائوس، لنڊن مان 1940ع ۾ ڇپيو ۽ ٻيو ڇاپو 1966ع ڌاري شايع ٿيو. جڏهن ته ٽيون ڇاپو سنڌ حڪومت جي اختياريءَ هيٺ 1989ع ۾سنڌي ڪتاب گهر، ڪراچيءَ طرفان شايع ٿيو، جنهن جي ابتدا ۾ ڪتاب بابت مظهر يوسف جو لکيل تعارف شامل آهي. ڊيمي سائيز ۾ سائي ۽ سونهري اکرن سان هيءُ پڪو جلد 432 صفحن تي مشتمل آهي ۽ هن جي قيمت 143 روپيا آهي. هن ڪتاب جو سنڌي ترجمو محترم عطا محمد ڀنڀري ‘ڀٽ جو شاهه’ نالي سان ڪيو آهي. جنهن جي نظر ثاني ۽ ايڊيٽنگ ڊاڪٽر فهميده حسين ڪئي آهي. سنڌي ترجمي واري ڪتاب جي سرورق تي بدر ابڙي جي ٺاهيل شاهه لطيف جي مجسمي جو عڪس ڏنل آهي. ڊيمي سائيز جي 621 صفحن تي مشتمل هي ڪتاب سنڌيڪا اڪيڊمي ڪراچيءَ طرفان 1992ع ۾ پهريون ڀيرو شايع ڪيو ويو جنهن جي قيمت 105 روپيا آهي. هن انگريزي ڪتاب جو تازو ڇاپو، 2016ع ۾، ثقافت، سياحت ۽ نوادرات کاتي، حڪومت سنڌ ڇپائي پڌرو ڪيو آهي.
تاريخ گنجينهء جهان نما (ڪتاب): هيءُ تاريخي ڪتاب، مخدوم محمد عاقل کهڙائيءَ، 1947ع ۾ فارسي ٻوليءَ ۾ تحرير ڪيو هو، جنهن ۾ شاهه صاحب جي کهڙن جي شهر ۾ اچڻ ۽ ترسڻ بابت سربستو احوال ڏنل آهي. هن ڪتاب جو ڪجهه حصو سنڌيءَ ۾ پڻ ترجمو ٿي چڪو آهي.
Divine Dwellers in The Desert: هي ڪتاب گرديال ملڪ جو لکيل آهي. هو لکي ٿو ته، “جڏهن هُو 33-1932 دوران شانتي نڪيتن ۾ پڙهندو هو، ته کيس سندس استاد ۽ شاعر رابندرناٿ ٽئگور اعزاز بخشيندي دعوت ڏني ته سنڌ جي صوفين تي ليڪچرن جي سيريز شروع ڪر” ۽ مون پنهنجي رواجي ڄاڻ موجب ليڪچر ڏيڻ شروع ڪيا. هن سنڌ جي اسڪالر صوفي دادا ڄيٺمل پرسرام جا به ٿورا مڃيا آهن، جنهن کيس سنڌي صوفين جي تعليمات کان واقف ڪيو ۽ سندن شاعريءَ ۽ چوڻين جي ڪيل انگريزي ترجمي مان مون گهڻو حاصل ڪيو. ڪتاب جو مهاڳ صوفيه واديا (Sophia Wadia) لکيو آهي. ڪتاب ۾ هيٺين موضوعن تي لکيو ويو آهي: (1) صوفي ازم ڇا آهي، (2) سنڌ ۾ صوفي ازم، (3) شاهه لطيف، (4) سچل، (5) سنڌ جا ٻيا ڪجهه صوفي، (6) اڄ سنڌ ۾ صوفي ازم، (7) ڪجهه صوفي، جن سان مون ملاقات ڪئي.
ڊيمي سائيز جي 80 صفحن تي مشتمل هن ڪتاب جو پهريون ڇاپو 1949ع ۾ انڊيا ۾ ڇپيو ۽ ٻيو ڇاپو، سنڌ ۾ رابيل بڪ ڪمپنيءَ ڪراچيءَ، 1989ع ۾ ڇپائي پڌرو ڪيو.
عکس لطيف (اردو ترجمه/ ڪتاب): نامور اديب، سنڌ يونيورسٽيءَ جي اڳوڻي رجسٽرار، شاعر ۽ لطيف شناس، آغا تاج محمد جو هي اردوءَ ۾ لکيل ڪتاب ۽ ’شاهه جي رسالي‘ جي سُر ڪلياڻ جو اردو نثري ترجمو، لطيف شناسيءَ بابت ورهاڱي کانپوءِ لکيل اهم ڪتابن مان هڪ آهي. آغا تاج محمد، هن ڪتاب جو انتساب هيٺين لفظن ۾ ڪيو آهي:
هن ڪتاب جي ‘گذارش’ ۾ مؤلف شاهه لطيف جي شاعريءَ کي سنڌي ادب ۾ ‘ادبِ اعليٰ’ سڏيندي، ان جي شخصيت، بصيرت ۽ عالمگيريت تي مختصر روشني وجهندي، ڪتاب لکڻ جي مقصد ۽ شاهه جي ڪلام، خاص ڪري ‘سُر ڪلياڻ’ جي اردو نثري ترجمي جي ضرورت کي اُجاگر ڪيو آهي.
“آءٌ پنهنجي هيءَ ناچيز ڪوشش محترم علامه امداد علي قاضي صاحب، وائيس چانسلر سنڌ يونيورسٽيءَ جي نالي ڪندي فخر ۽ مسرت محسوس ڪريان ٿو، جنهن جي ذات تي سنڌي ادب جيترو به ناز ڪري، ٿورو آهي.”
ڪتاب جو مقدمو، جمعيت الشعراء سنڌ جي اُن وقت جي صدر، ڊاڪٽر شيخ محمد ابراهيم ‘خليل’ لکيو آهي، جنهن ۾ شاهه صاحب جي شاعرانه عظمت جي بيان ڪرڻ کانپوءِ ڄاڻايو ويو آهي ته، “مون کي اهو ڏسي ڏاڍي خوشي ٿي آهي ته محترم آغا صاحب ‘عڪسِ لطيف’ لکي، غير سنڌي دان طبقي کي شاهه لطيف جي شاعريءَ سان روشناس ڪرائڻ جي سهڻي ڪوشش ڪئي آهي... اميد ته اردو طبقو هن مان وڌ ۾ وڌ لاڀ پرائي، سندس ادبي خدمت گذاريءَ جو اعتراف ڪندو ...”
ڪتاب ۾ مؤلف جو شاهه لطيف جي حالات زندگيءَ تي 33 صفحن جو طويل مضمون آهي. ان بعد رشيد حيدرآباديءَ جو سنڌي رسم الخط بابت 20 صفحن تي مشتمل مضمون ڏنل آهي ۽ آخر ۾ 51 صفحي کان 110 صفحن تائين شاهه لطيف جي ’سُر ڪلياڻ‘ جو اردو نثري ترجمو ڏنو ويو آهي. هن ڪتاب جو، آزاد بڪ ڊپو صدر بازار، حيدرآباد، سنڌ، پهريون ايڊيشن 1951ع ۾ ڇپائي پڌرو ڪيو. عڪسِ لطيف جي ٻئي ڀاڱي جي اشاعت جو به ڪتاب ۾ اشتهار ڏنل آهي، جيڪو خبر نه آهي، ڇپيو يا نه؟
King of Melody- Shah Latif (ڪتاب): هي ڊبل ڪرائون سائيز جو ڪتابچو، محمد ڪريم تونسويءَ ترتيب ڏنو آهي، جنهن ۾ علامه آءِ آءِ قاضيءَ (Shah Latif: An Appreciation)، ايلسا قاضي (I do not see the Crown)، محمد علي شيخ (A brief Introduction of Shah)، تيرٿ هوتچند (The Sage with a Poetic vision)، بي. ڪي. شيخ (The Bird of Bhit)، امينه خميساڻي (Basic Facts about the Risalo of Shah Latif)، طاهره آغا (Appeal of Shah Latif) جا مضمون شامل آهن. ان کان سواءِ شاهه جي سورمين جو تعارف به ڏنو ويو آهي. هي 44 صفحن جو ڪتابچو، ڊائريڪٽوريٽ آف انفرميشن، حيدرآباد، 1960ع ڌاري ڇپائي پڌرو ڪيو.
Shah Abdul Latif: An Introdution to His Art (ڪتاب): هي سنڌ جي وڏي عالم، فلاسافر ۽ تعليمدان، علامه آءِ آءِ قاضيءَ جو شاهه لطيف جي شاعريءَ ۽ فن تي انگريزيءَ ۾ لکيل ڪتاب آهي. هن ڪتاب ۾ علامه صاحب انگريز نقاد ڪارلائل جي قائم ڪيل اصولن تي شاهه لطيف جي شاعريءَ کي پرکي پروڙي، دانتي، شيڪسپيئر، وليم ورڊس ورٿ ۽ گوئٽي جي شاعريءَ سان ڀيٽ ڪئي آهي. هن ڪتاب ۾ ڏنل مختصر مضمونن جي فهرست ۾ شاعريءَ کي پرکڻ لاءِ ‘عام ڪسوٽي’، ‘پهريون مرحلو’، ‘ٻيون مرحلو’، ‘ٽيون مرحلو’، ‘موضوع جي چونڊ’، ‘نقطهءِ نظر’، ‘فن ۾ اتحاد’، ‘مختلف فني پهلو’، ‘فن’، ‘اتساهه’، ‘لطيف جي تخليقن ۾ اتحاد ۽ هيئت’ ۽ ‘رسالي مان ڪجهه بيت’ (انگريزي ترجمو) جا عنوان شامل آهن.
هن ڪتاب جو پهريون ڇاپو، جولاءِ 1961ع ۽ ٻيو ڇاپو جون 1973ع ڌاري سنڌي ادبي بورڊ، حيدرآباد طرفان شايع ٿيو. 63 صفحن تي مشتمل ڪرائون سائيز جي هن ڪتاب جي قيمت پنج روپيا ڄاڻايل آهي.
Pakistan’s Immortal Poet: Shah Abdul Latif (ڪتاب): هي ڪرائون سائيز جي 70 صفحن تي مشتمل انگريزي ڪتابڙو، موسيقيءَ جي ڄاڻو ۽ لطيف شناس تيرٿداس هوتچند جي تصنيف آهي. هن ڪتاب ۾ ليکڪ، شاهه لطيف جو پسمنظر (Relrospect)، شاهه لطيف جي حياتيءَ جو احوال (Latif’s Life Story)، شاهه لطيف جي ٻولي (His Language)، شاهه لطيف جي شاعري (His Poetry)، شاهه لطيف جو ڇند (His Poetry)، شاهه لطيف جي موسيقي (His Music)، شاهه لطيف جا لوڪ داستان/ آکاڻيون (His Folk Tales)، شاهه لطيف وٽ عورت جو روح (His Woman- Soul)، شاهه لطيف جو ڊرامائي انداز (His Dramatic Act)، شاهه لطيف جو مذهب (His Religion)، شاهه جو رسالو (His Risalo)، لفظيات (Glossary) عنوانن هيٺ آسان انگريزيءَ ۾ لکي، شاهه جي عظمت بيان ڪئي آهي. آخر ۾ هن شاهه تي ڇپيل ادب جو تفصيل ڏنو آهي. هي ڪرائون سائيز ڪتابڙو، 1962ع ۾، پرديپ پبليڪيشن، ڀرڳڙي روڊ، هيرآباد، حيدرآباد مان ڇپيو ۽ اُن جي نيوز پيپر ڇاپي جي قيمت 1.50 روپيو ۽ اڇي پيپر تي ڇاپي جي قيمت ٻه روپيا آهي.
لطائف لطيفي (ڪتاب): فارسي ٻوليءَ ۾ شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ
جي سـوانح تـي مـشتـمل هـي ڪتـاب هزهائينس مير عبدالحسين خان ٽالپر ‘سانگيءَ’ جو فارسيءَ ۾ تاليف ڪيل آهي، جنهن ۾ شاهه صاحب جو شجرو حضرت آدم عليه السلام تائين ۽ ان کان سواءِ متعلوي ساداتن جي سنڌ ۾ آباد ٿيڻ جو پڻ تفصيلي بيان موجود آهي. ان کانپوءِ 37 حڪايتن جي نالي سان 37 باب آهن. هنن بابن ۾ شاهه صاحب جي سوانح حيات ۽ زندگيءَ بابت روايتي اهم واقعا بيان ڪيل آهن. ان کان سواءِ مرزا بيگ مغل وارو سربستو احوال به ڏنل آهي. ضميمي واري حصي ۾ شاهه عبدالڪريم بلڙيءَ واري، مرزا بيگ مغل، سيد حبيب شاهه، شاهه عبداللطيف ڀٽائي، ميان نور محمد عباسي ۽ ميان غلام شاهه عباسيءَ بابت اهم قطعه تاريخون ڏنل آهن. آخر ۾
مير عبدالحسين خان سانگيءَ ڪتاب جي لکڻ واري سال بابت ٻه طويل قطعه تاريخون چيون آهن، جن مان سال نڪريو اچي:
تـاريـخ ايـن تصـنيـف امـجـد،
چو عقل من شده با عقل کل جنت،
بروي استناره بي دل نقص،
‘تواريخ لطيف بي بدل گفت’
1305هه
هي ڪتاب مير عبدالحسين سانگيءَ 1305هه/1888ع ۾ تصنيف ڪيو، جيڪو شاهه صاحب جي سوانح حيات بابت اوائلي ماخذ آهي. ڊيمي سائيز جي 215 صفحن تي مشتمل هي ڪتاب ڊاڪٽر
نبي بخش بلـوچ ايـڊٽ ڪيو ۽ انجمـن مرڪـز ثقافت شاهه عبداللطيف، ڀٽ شاهه 1967ع ۾ شايع ڪيو، جنهن جي قيمت 7 روپيا آهي.
ڪجهه وقت کانپوءِ هن ڪتاب جو سنڌي ترجمو ڊاڪٽر عبدالرسول بلوچ قادريءَ ڪيو آهي، جيڪو ساڳئي اداري 1986ع ۾ شايع ڪيو آهي.
شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ جي ڪلام ۾ اسلامي قدر (ڪتاب): هي ڪتاب ڊاڪٽر نبي بخش خان بلوچ مرتب ڪيو آهي، جيڪو شاهه عبداللطيف ڀٽائي جي 214هين عرس (1966ع) جي موقعي تي ڪرايل مذاڪري ۾ عالمن ۽ اديبن جي پڙهيل مقالن تي مشتمل آهي. ڪتاب ٻن ڀاڱن ۾ ورهايل آهي. پهريون ڀاڱو سنڌي مقالن ۽ هڪ اردو مقالي تي مشتمل آهي ۽ ٻيو ڀاڱو انگريزي مقالن تي مشتمل آهي. سنڌيءَ واري ڀاڱي جي شروع ۾ ڊاڪٽر نبي بخش بلوچ جي مذاڪري ۾ آيل مهمانن کي ڏنل آجياڻي واري تقرير ۽ مذاڪري جي صدارت ڪندڙ پروفيسر سيد غلام مصطفيٰ جو افتتاحي خطبو ڏنل آهن ۽ ان کان سواءِ ترتيب وار رئيس ضياء الدين ’بلبل‘، پروفيسر محبوب علي چنا، مخدوم امير احمد، علي نواز جتوئي، ڊاڪٽر مدد علي قادري، شيخ عبدالرزاق ’راز‘، رشيد احمد لاشاري ۽ محمد شفيع جا سنڌي مقالا ۽ پروفيسر احمد محمد جو اردو مقالو شامل آهن. ٻئي ڀاڱي ۾ علامه آءِ. آءِ قاضي، ڊاڪٽر اي. جي هاليپوٽي، پروفيسر شفيع محمد ميمڻ، پروفيسر محمد احمد، ڊاڪٽر شيخ محمد ابراهيم ’خليل‘، احمد محمد قاضي، ڪريم بخش اي چنا، لغاري عبدالڪريم ۽ الحاج الله بخش ’سرشار‘ عقيليءَ جا انگريزي مقالا شامل آهن. هن ڪتاب جو سنڌي ۽ اردو ڀاڱو 95 صفحن ۽ انگريزي ڀاڱو 80 صفحن تي مشتمل آهي. هي ڪتاب شاهه عبداللطيف ڀٽ شاهه ثقافتي مرڪز ڪاميٽي، سنڌ يونيورسٽي ڄامشوري پاران پئرامائونٽ پريس حيدرآباد مان جون 1967ع ۾ ڇپايو ويو. ڪتاب جي قيمت 30 روپيا آهي.
شاهه عبداللطيف: حيات اور شاعري (ڪتاب): هي ڪتاب نامور اردو اديب، اختر انصاري اڪبر آباديءَ جي ترتيب آهي. ڪتاب ۾ ’عرض ناشر‘ کانپوءِ تفصيلي مقدمو، اختر انصاري اڪبر آباديءَ خود لکيو آهي. ڪتاب ۾ هيٺين موضوعن تي مختلف عالمن ۽ اديبن جا اقتباس کنيا ويا آهن: (1) حياتِ عظمت نشان، (2) شاهه ۽ حصولِ علم، (3) شاهه صاحب جو عقيدو ۽ مسلڪ، (4) شاهه صاحب جو دور، (5) شاهه جي عظمت، (6) سنڌي زبان، شاعري ۽شاهه صاحب، (7) صاحبِ بصارت ۽ بصيرت، (8) شاهه صاحب جو نظريه شعر، (9) شاهه جو رسالو- ڪجهه ڳالهيون، (10) نغمه و شعر (سُرن جو تفصيل).
ڊيمي سائيز جي 265 صفحن تي مشتمل هي ڪتاب، شاهه عبداللطيف ثقافتي مرڪزي ڪميٽي، ڀٽ شاهه، 1967ع ۾ ڇپائي پڌرو ڪيو آهي، جنهن جي قيمت پنج روپيا آهي.
شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ جي ڪلام ۾ انساني اخلاق ۽ ڪردار جو معيار (ڪتاب): هي شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ جي فن ۽ فڪر بابت مختلف اديبن ۽ شاعرن جي شاهه جي 215 عرس (1967ع) تي پڙهيل مقالن تي مشتمل [ڪتابي سلسلي جي ٻي ڪڙي] آهي، جنهن کي نامور عالم، اديب ڊاڪٽر نبي بخش خان بلوچ ترتيب ڏنو آهي. هيءُ ڪتاب شاهه عبداللطيف ڀٽ شاهه ثقافتي مرڪز ڪميٽيءَ طرفان، مئي 1968ع ۾ شاهه سائينءَ جي 216 عرس تي ڇپرائي پڌرو ڪيو ويو. هيءُ ڪتاب ٽن ڀاڱن ۾ ورهايل آهي. پهرين ڀاڱي ۾ نامور عالمن ڊاڪٽر محمد ابراهيم خليل، مولانا غلام محمد گرامي، علي نواز جتوئي،
الله بخش ايم نظاماڻي، عبدالرحيم ڏيٿي، رشيد احمد لاشاري، مير محمد ڀيي جا سنڌيءَ ۾ مضمون، ٻئي ڀاڱي ۾ مولانا محمد اسماعيل خان رزيءَ جو اردوءَ ۾ مضمون ۽ ٽئين ڀاڱي ۾ ڊاڪٽر اي. جي هاليپوٽي ۽ عبدالڪريم لغاريءَ جا انگريزيءَ ۾ مضمون شامل آهن. 133 صفحن تي مشتمل ڊيمي سائيز جي هن ڪتاب جي قيمت اڍائي روپيا آهي.
حضرت شاهه عبداللطيف ڀٽائي- سنڌي ٻوليءَ جو معمار: شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ جي 216 عرس (1388هه/ 1968ع) فن ۽ فڪر بابت مختلف اديبن ۽ شاعرن جي مقالن تي مشتمل [ڪتابي سلسلي جي ٽين ڪڙي] جي ڪتاب کي نامور عالم ۽ اديب ڊاڪٽر نبي بخش خان بلوچ ترتيب ڏئي، سال 1969ع ۾ ڇپايو. هن ڪتاب ۾ پروفيسر غلام رسول بلوچ، سيد نجف علي شاهه ڪمتر نقوي، سيد منظور نقوي، ڊاڪٽر مدد علي قادري، ڊاڪٽر شيخ محمد ابراهيم خليل، مير محمد ڀيي، محمد علي حداد ۽ ڪريم بخش چنا جا شاهه سائينءَ جي فن ۽ فڪر تي تحقيقي مقالا ڏنل آهن. آخر ۾ سيد منظور نقويءَ جو اردوءَ ۾ مقالو ۽ ڊاڪٽر نبي بخش خان بلوچ جي صدارتي تقرير به ڏني وئي آهي. هيءُ ڪتاب ڀٽ شاهه ثقافتي مرڪز ڪميٽيءَ ڀٽ شاهه حيدرآباد، 1969ع ۾ ڇپرائي پڌرو ڪيو.
ڊيمي سائيز جي 100 صفحن تي مشتمل هن ڪتاب جي قيمت ڄاڻايل نه آهي.
Latif and the Modern World: شاهه لطيف بابت هي انگريزي ڪتاب پروفيسر اڪرم انصاريءَ جي تصنيف آهي. انصاري صاحب انگريزي ٻوليءَ تي وڏي دسترس رکندڙ استاد مڃيو ويندو هو. هن شاهه لطيف جي زندگيءَ تي انگريزي ۾ تحقيقي مقالو لکيو، جنهن جو مهاڳ ڊاڪٽر نبي بخش بلوچ لکيو. هن ڪتاب جو ڇپائيندڙ ليکڪ خود آهي. آخر ۾ شاهه جا اهي شعر ڏنل آهن، جن کي ليکڪ مضمون ۾ استعمال ڪيو آهي. 82 صفحن واري هن ڪتاب جي قيمت اڍائي روپيا ڄاڻائي وئي آهي. ڪتاب جي پهرين اشاعت جو سال 1970ع آهي، جڏهن ته ان جو ٻيو ڇاپو سنڌي لئنگئيج اٿارٽيءَ، 2003ع ۾ شايع ڪيو ويو آهي.
Shah Abdul Latif: His Life & Work: هيءَ ڪتاب حضرت شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ جي زندگيءَ ۽ ڪم تي ڊاڪٽر موتيلال جوتواڻيءَ جي انگريزيءَ ۾ ڪيل پي ايڇ ڊي ٿيسز تي مشتمل آهي، جيڪا هن 1970ع ۾ دهلي يونيورسٽي (هندستان) ۾ پيش ڪئي هئي ۽ پهريون ڀيرو 1972ع ۾ دهلي يونيورسٽيءَ طرفان شايع ٿي. هيءَ ڪتاب ٻن حصن تي مشتمل آهي، پهرئين حصي ۾ شاهه لطيف جي زندگيءَ بابت حوالن جي روشنيءَ ۾ مفصل تحقيق ٿيل آهي، جڏهن ته ٻئي حصي ۾ شاهه جي ڪلام جي ٻولي، فلسفو ۽ مذهب، شاهه جي رسالي ۾ دوهي (صنف) جا مختلف قسم، شاهه جي رسالي جا راڳ، شاهه جي رسالي ۾ رس ۽ النڪار، شاهه جي رسالي ۾ تصوف، ڀڳتي تحريڪ ۽ شاهه عبداللطيف ۽ ڪي ٻيا باب شامل آهن. ڪتاب جي آخر ۾ شاهه لطيف جي زندگيءَ ۾ رونما ٿيل اهم سياسي واقعا ذڪر ڪيل آهي. ڪتاب جو هي ڇاپو ثقافت ۽ سياحت کاتي، حڪومت سنڌ طرفان 2006ع ۾ شاهه لطيف جي 262 هين عرس جي موقعي تي شايع ڪيو ويو. پڪي جلد، خوبصورتل ۽ ڊيمي سائيز جو هي ڪتاب 166 صفحن تي ٻڌل آهي. هن ڪتاب جي قيمت 250 روپيا آهي.
Song of Kenjhar Lake (ڪتاب): مشهور لطيف شناس، تيرٿداس هوتچند، شاهه لطيف جي پيغام ۽ موسيقيءَ تي انگريزيءَ ۾ ڪيترا ڪتابڙا لکي ڇپايا هئا، جهڙوڪ:
(1) Shah Abdul Latif: An Introduction to his seven singing stories
(2) The Song of the Necklace
(3) The Song of Keenjhar Lake
(4) The Song of Songs (Singing Story of Diach- Bejal
(5) Song of Sindhu River (Singing Story of Suhni Mehar)
(6) The Song of Karbala (Singing Story of Martyr Hussen)
(7) The Song of Sindhi Desert (Singing Story of Umar Marvi)
اُنهن مان هي ڪتابڙو، سُر ليلا چنيسر تي آڌارت آهي، جنهن کي هيٺين عنوانن ۽ ذيلي عنوانن هيٺ ورڇيو ويو آهي:
Artistic and Ethical:
(1) The original Story
(2) The Song of Kinjhar
(3) The Source and time of the Song
(4) The Scene of the Song
(5) The Title: Musical Element
(6) The Idyllic excellence of the Song
(7) Fish, Fishers and Fishing
(8) Sindhi Fishers
(9) Social Life: Caste System
(10) Ruler and Ruled
(11) Gratitude
(12) Husband and Wife
(13) Characterization
Philosophical, Religoius and Spritual:
(14) Knowledge of God
(15) Love
(16) The law of Sacrifice
(17) Humility
(18) The Way out
(19) Gifts: Surrender
(20) Meditation
(21) Peace: Tranquility: Joy
(22) Union: Transmutation
(23) Immortality
(24) Sindhi Text of the Song
ڪرائون سائيز جي 127 صفحن تي مشتمل هن ڪتاب جو، پرديپ پبليڪيشن هيرآباد، ڀرڳڙي روڊ، حيدرآباد، سنڌ، پهريون ڇاپو، 1963ع ۾ پڌرو ٿيو، جنهن جي قيمت ڄاڻايل نه آهي.
fe of Shah Abdul Latif Bhitai: هيءَ شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ جي زندگيءَ تي قليچ فريدون بيگ جو انگريزيءَ ۾ لکيل ڪتاب آهي. هن ڪتاب ۾ ڪل ڏهه باب آهن، جن ۾ شاهه صاحب جي ولادت کان ويندي زندگيءَ جي هر رخ کي ترتيبوار بيان ڪيو ويو آهي. ان کان سواءِ سندس ڪلام جي ترتيب، ڪلام جي انفراديت، سرن جي ترتيب ۽ حافظ شيرازيءَ جي شاعريءَ سان سندس ڪلام جي ڀيٽ جا موضوع شامل آهن. اٺين باب ۾ عربي ۽ فارسي چوڻين
جي روشنيءَ ۾ تصوف جي فلسفي جا مکيه اصول بيان ڪيل آهن. جڏهن ته نائين ۽ ڏهين باب ۾ ڄاڻايل 36 سرن جا چونڊ بيت ۽ انهن جو انگريزي ترجمو ڏنل آهي. هن ڪتاب جو مهاڳ خود قليچ بيگ جو لکيل آهي. هيءَ ڪتاب قلمي صورت ۾ 1887ع ۾ لکيو ويو، جڏهن ته هن ڪتاب جي اشاعت جنوري 1980ع ۾ ڀٽ شاهه ڪلچرل سينٽر ڪاميٽي، حيدرآباد ڪئي. ڊيمي سائيز جي 114 صفحن سان هن ڪچي جلد جي قيمت 60 روپيا آهي.
Flame and flute: هيءُ ڪتاب سنڌ گريجوئيٽس ايسوسيئيشن طرفان فيبروري 1980ع ۾ شايع ٿيو. هن ڪتاب ۾ شاهه عبداللطيف تي ٿيل پهرين قومي ڪانگريس (1978ع) جي موقعي تي پڙهيل انگريزي مقالا شامل آهن، جن ۾ ڊاڪٽر محمد اي رئوف جو Poets of the Collective Consciousness، ڊاڪٽر اويس صالح صديقيءَ جو مضمون Mystic Poet of the Dones of Sindh، تنوير عباسيءَ جو مقالوLatif Images in the Poetry of Shah، پروفيسر امينا خميساڻيءَ جو مقالو The Thematic Significance of Shah Jo Risalo، حيدرعلي لغاريءَ جو مقالو New Message ۽ الهداد ٻوهيي جو مقالو Studies In Lateefyat شامل آهن. سنڌ گريجوئيٽس پبليڪيشن تحت لطيف سلسلي جو هي چوٿون ڪتاب آهي، جيڪو شمشيرالحيدريءَ ايڊٽ ڪيو آهي. 91 صفحن جي هن ڊيمي سائيز ۽ ڪچي جلد جي ڪتاب جي قيمت 25 روپيا آهي.
هن ڪتاب لکڻ ۽ شاهه جي ڪلام جي سمجهاڻيءَ لاءِ ليلارام وطن مل 20 کان مٿي فارسي، سنڌي، سنسڪرت ۽ انگريزي ڪتاب ۽ ڊڪشنريون حوالي طور ڪم آنديون آهن. ڪتاب جو پهريون حصو چئن بابن تي مشتمل آهي، جنهن ۾ شاهه صاحب جي جنم جو هنڌ، حياتي، شاهه جي رسالي جا ڪجهه قلمي نسخا ۽ ڪن لفظن جي معنيٰ ڏني وئي آهي. ڪتاب جو ٻيو حصو به چئن بابن ۾ ورهايل آهي. جنهن ۾ ويدانت، ويدانت ۽ صوفي ازم جا اصول ۽ شاهه صاحب جي تڙ ڏاڏي شاهه عبدالڪريم بلڙيءَ جا ارشادات ڏنا ويا آهن. ڪتاب جي ٽئين حصي ۾ شاهه جي سُرن جو مختصر تفصيل، مختلف سرن جا داستان ۽ شاهه جي رسالي ۾ بيان ٿيل بلوچي اثر ڏنا ويا آهن ۽ ڪتاب جي چوٿين حصي ۾ شاهه جي رسالي ۾ موجود عربي آيتن ۽ مقولن جي سمجهاڻي ۽ رسالي جي ڏکين لفظن جي معنيٰ ۽ تشريح ڏني وئي آهي. ڊيمي سائيز جي 223 صفحن تي مشتمل هن ڪتاب جو نئون ڇاپو، 1990ع ۾ ڇپجي پڌرو ٿيو.
Symbolism in Latif’s Poetry: هيءُ ڪتاب شاهه لطيف جي شاعريءَ ۾ علامت نگاريءَ جي موضوع هيٺ لکيل مختلف مضمونن جو مجموعو آهي. هي ڪتاب ٻن حصن ۾ ورهايل آهي، پهرئين حصي ۾ مضمون ۽ ٻئي حصي ۾ سر يمن ڪلياڻ، سر سامونڊي، سر سريراڳ، سر سارنگ، سر سسئي آبري، سر ڏهر، سر ڪارايل ۽ سر سهڻيءَ جي سنڌي بيتن سان گڏ انهن جو انگريزي ترجمو ڏنو ويو آهي. هن ڪتاب جو پهريون ڇاپو 1983ع ۾ انسٽيٽيوٽ آف سنڌالاجي، ڄامشوري طرفان ڇپجي پڌرو ٿيو. ڪچي جلد ۽ رنگين سر ورق سان هي ڪتاب 223 صفحن تي مشتمل آهي. ڊيمي سائيز جي هن ڪتاب جي قيمت 200 روپيا ڄاڻايل آهي.
ا لاڙها شاهه لطيف رح (ڪتاب): پروفيسر ڪلياڻ آڏاڻيءَ جي، شاهه لطيف جي شاعري، پيغام ۽ فڪر تي لکيل ڪتاب ‘شاهه’ جو هي پنجابي ترجمو نرنجن تسنيم ڪيو آهي، جنهن جو گرمکيءَ مان اُلٿو محمد آصف رضا ڪيو آهي.
هن ڪتاب جو پهريون ڇاپو (گُرمکيءَ ۾)، 1984ع ۾ ڇپجي پڌرو ٿيو هو. هن ڪتاب جو نئون ڇاپو محڪمه ثقافت و سياحت، حڪومت سنڌ، 2013ع ۾ شايع ڪيو آهي. ڊيمي سائيز جي 142 صفحن تي مشتمل ڪتاب جي قيمت 150 روپيا آهي.
Shah Abdul Latif, His Mystical Poetry (ڪتاب): هن ڪتاب ۾ سنڌ جي عظيم صوفي شاعر حضرت شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ جي ڪلام، فڪر، شخصيت ۽ زندگيءَ تي مختلف اديبن، عالمن، نقادن ۽ محققن جا انگريزيءَ ۾ لکيل تحقيقي مقالا ۽ مضمون شامل آهن، جن کي سنڌ جي ثقافت، علم ۽ ادب جي پارکو، ڪلچر ڊپارٽمينٽ جي سيڪريٽري، محترم عبدالحميد آخوند سهيڙي ۽ ايڊٽ ڪري ڪتابي صورت ۾ شايع ڪرايو آهي. هن ڪتاب ۾ ايڇ. ٽي سورلي (ٻه مضمون)، پروفيسر ڊاڪٽر اينميري شمل، علامه آءِ. آءِ قاضي، شمس العلماء ڊاڪٽر بن محمد دائودپوٽو، ڊاڪٽر افضل اقبال، اي. ڪي بروهي، پروفيسر سيد قدرت الله فاطمي، ڊاڪٽر جميلا خاتون، ارنيسٽ ٽرمپ، تيرٿداس هوتچند، پروفيسر ايم. اي انصاري، عبدالرحيم شيخ، ڊاڪٽر غلام علي الانا، علي احمد بروهي، ڪريم بخش خالد، اي. ايف قلباڻي ۽ صبيحه حسن جا علمي توڙي تحقيقي مضمون ۽ سراج الحق ميمڻ جو شاهه جي ڪلام مان ڪجهه بيتن جو انگريزي ترجمو به شامل آهي. ڪتاب جو مهاڳ خود مرتب جو لکيل آهي. هن ڪتاب جو پهريون ڇاپو شاهه سائينءَ جي 247هين عرس جي موقعي تي سال 1991ع ۾، ڀٽ شاهه ثقافتي مرڪز طرفان ڇپايو ويو. ڊيمي سائيز جي 254 صفحن واري هن ڪتاب جي قيمت 100 روپيا آهي.
شاهه عبداللطيف (ڪتاب): هي انگريزي ٻوليءَ ۾ سليم ڀُٽي لطيفيءَ جو لکيل ڪتاب ڀٽائي لٽريري ايڊيوڪيشنل اينڊ سوشل ويلفيئر ڪراچيءَ طرفان آڪٽوبر 1991ع ۾ ڇپايو ويو. هن ڪتاب جا ٻه اکر (Foreword) صغرى سليم ڀٽو لکيو آهي. جڏهن ۽ مهاڳ (Preface)، ليکڪ پاڻ لکيو آهي. ڪتاب کي هيٺيئن بابن ۾ ورهايو ويو آهي.
(1) Shah Abdul Latif and His Characterization,
(2) Shah Abdul Latif and His Age,
(3) Shah Abdul Latif as National Poet of Sindh,
(4) Shah Abdul Latif and Youth
(5) Shah Abdul Latif and Nature.
96 صفحن واري هن ڪتاب جي قيمت 30 روپيا آهي.
فڪر لطيف (اردو): هي ڪتاب شاهه لطيف تي لکيل اردو مقالن تي مشتمل آهي، جن کي 1991ع ۾ مرحوم ممتاز مرزا سهيڙيو هو ۽ ڀٽ شاهه ثقافتي مرڪز طرفان شايع ڪيو ويو. 2012ع ۾ ٻيهر انهن مقالن کي ڪتابي صورت ۾ ثقافت کاتي، سنڌ طرفان شايع ڪرايو ويو آهي. هن ڪتاب ۾ قاضي جاويد، شيخ اياز، ڊاڪٽر محمد اجمل، ڊاڪٽر عمر بن محمد دائودپوٽي، علامه غلام مصطفيٰ قاسمي، اسماعيل سيٺي، رشيد احمد لاشاري، پروفيسر يوسف شيدائيءَ جا اردو مقالا شامل آهن، جيڪي لطيف سائينءَ جي ڪلام جي مختلف رخن کي اجاگر ڪن ٿا. هن ڪتاب جي آخر ۾ شاهه لطيف جي چونڊ ڪلام جو اردو ترجمو به شامل ڪيو ويو آهي. هيءُ ڪتاب 182 صفحن تي مشتمل آهي.
Horizons of Shah Latifs’ Poetry: هي انگريزي ڪتابڙو، شاهه لطيف جي مداح ۽ محقق سليم ڀُٽي لطيفيءَ جي مضمونن تي مشتمل آهي. 118 صفحن واري ڪرائون سائيز جي هن ڪتاب ۾ سليم لطيفيءَ، ڀٽائي صاحب جي ڪلام ۽ فلسفي سان گڏ سندس تقابلي اڀياس به پيش ڪيو آهي. ڪتاب جو مهاڳ نامياري شاعر ۽ عالم ڊاڪٽر تنوير عباسيءَ لکيو آهي. ان کان سواءِ اڪبر سومري جا رايا پڻ شامل آهن. هن ڪتاب ۾ شامل مضمونن جا عنوان هن ريت آهن:
(1) Shah Lateef’s Concept of Poetry
(2) Morero & Santiago
(3) Shah Latif & William Shakespeare
(4) Rain invoking melody & Ode of the west wind.
(5) From bound to Unbound Marri.
هيءُ ڪتاب ‘ڀٽائي لٽريسي ايجوڪيشنل سوشل ويلفيئر سوسائٽي’ (BLESS) طرفان 1994ع ۾ شايع ٿيو.
شاهه لطيف: شاعري اور فڪر: هي ڪتاب ڊاڪٽر درشهوار سيد جي انگريزيءَ ۾ لکيل پي ايڇ ڊي جو اردو ترجمو آهي. هن تحقيقي مقالي ۾ لطيف سائينءَ جي زندگي، سندس رسالي ۾ موجود ڪلام، سندس شاعريءَ ۾ عورتن جي تذڪري، نيم تاريخي قصن ۽ لوڪ ڪهاڻين کان سواءِ شاهه جي شاعريءَ جو فريدالدين عطار جي شاعريءَ سان تقابلي جائزو ۽ جلال الدين روميءَ ۽ لطيف جي فڪري اڀياس جو جائزو پيش ڪيو ويو آهي. ڪتاب جو ترجمو ڊاڪٽر ابراهيم خليل نقويءَ ڪيو آهي. ڊيمي سائيز ۾ ڇپيل هي ڪتاب 314 صفحن تي مشتمل آهي، جيڪو شاهه لطيف چيئر، ڪراچي يونيورسٽيءَ 1994ع ۾ ڇپرائي پڌرو ڪيو آهي ۽ ان جي قيمت 300 روپيا آهي.
Four Classical Poets of Sindh: انگريزي ٻوليءَ ۾ ڇپيل هي ڪتاب سنڌ جي چئن ڪلاسيڪل شاعرن جي شاعريءَ جي ترجمي تي ٻڌل آهي ۽ اهو ترجمو پاڪستان تحريڪ جي مک اڳواڻ، جناب جي الانا ڪيو آهي. ساهتيه اڪيڊمي نيو دهليءَ طرفان هي ڪتاب سال 1996ع ۾ ڇپائي پڌرو ڪيو ويو هو. ڪتاب جي شروعات ۾ شاهه عنات، شاهه لطيف، سچل ۽ ساميءَ جو تعارف ڏنل آهي ۽ صفحي 10 کان صفحي 21 تائين شاهه عنات جا 35 بيت، صفحي 30 کان صفحي 99 تائين شاهه لطيف جا 140 بيت، صفحي 102 کان صفحي 117 تائين سچل سرمست جا 44 بيت ۽ صفحي 120 کان صفحي 159 تائين ساميءَ صاحب جا 73 بيت ترجمو ڪري ڏنا ويا آهن. 159 صفحن تي مشتمل ڪتاب جي قيمت 75 روپيا رکي وئي آهي.
Shah Latif and His Message (ڪتاب): محترم جي ايم سيد جي ڪتاب ‘پيغام لطيف’ جو انگريزي ترجمو پروفيسر Egbert Azariah ڪيو آهي، جيڪو ‘سائين پبليڪيشن’، سيوهڻ شريف جي پبلشر خادم حسين سومري، لالا عبدالرشيد پرنٽرز، بابا فريد روڊ لاهور مان 1996ع ۾ ڇپائي پڌرو ڪيو.
هن ڪتاب جو هيٺين ٻارهن بابن جي صورت ۾ ترجمو ڪيو ويو آهي:
1. Shah Latif’s Family and His life Sketch
2. Era and Political Environment of Shah Latif
3. Shah Latif the National Poet of Sindh
4. The Sindh of Shah Latif’s Imagination
5. Shah Latif’s concept of Nationalism
6. Analysis of the Ideas of Shah Latif and Dr Muhammad Iqbal
7. The Religious Ideas of Shah Latif
8. Important Features of Shah Latif’s Poetry.
9. The Message of Shah Latif for the Sindhis.
10. Political Ideas of Shah Abdul Latif
11. Our Responsibilities towards Shah Latif
12. Some Selected verses of Shah Latif from the point of view of their themes.
ڊيمي سائيز جي 291 صفحن تي مشتمل هن ڪتاب جي قيمت 300 روپيا آهي.
Social Content In Shah jo Risalo (ڪتاب): هيءُ ڪتاب حضرت شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ جي ڪلام ۽ سندس شخصيت بابت مختلف ليکڪن/ محققن، عالمن ۽ نقادن طرفان لکيل اصلوڪي انگريزي ۽ سنڌي مضمونن جي انگريزي ترجمن تي مشتمل آهي. هن ڪتاب ۾ شامل سنڌي مضمونن جو انگريزي ترجمو انور پير زادي ڪيو آهي، جڏهن ته ڊاڪٽر فهميده حسين ڪتاب کي ايڊٽ ڪيو آهي. هن ڪتاب ۾ شاهه لطيف جي ٺاهيل خيالي تصوير جي حوالي سان محمد ابراهيم جويي جو لکيل مضمون ‘The Portrait of Shah Latif’، شيخ عزيز جو لکيل مضمون ‘Sindhi Music and Shah Latif’ ۽ ڪي. ايم. لاڙڪ جو لکيل ‘Sasui, an Existential Heroine of Shah Latif’ اصلوڪا انگريزي مقالا آهن. ان کان سواءِ سنڌي ٻوليءَ تان انگريزيءَ ۾ ترجمو ڪيل مقالن ۾؛ ‘Political Perception of Bhitai’s Poetry’ (جي. ايم سيد)، ‘Philosophical Aspect of Shah Latif’ (شيخ اياز)، ‘Bhitai’s Political Philosophy’ (سراج الحق ميمڻ)، ‘Water Worship in Bhitais, Sur Samooudt’ (ڊاڪٽر غلام علي الانا)، ‘Poetic Images in Shah Latif’s Risalo’ (ڊاڪٽر تنوير عباسي)، ‘Sur Samooudi of Shah Latif’ (ممتاز مرزا)، ‘A Poet of the people’ (ايس. ايم جهانگياڻي)،‘Poet of Sindh’s Perential Pathos’ (انور پيرزادو)، ‘Shah Latif; As a Poet’ (سحر امداد)، ‘Mirza Mughal Baig or Mirza Baig Arghon’ (ڪليم لاشاري) ۽ ‘Scio-economic and Political Conditions in Shah Latif’s Time’ (غلام حيدر چنا) وغيره شامل آهن. هن ڪتاب جو مهاڳ ڊاڪٽر فهميده حسين جو لکيل آهي. هيءُ ڪتاب 1998ع ڌاري شاهه عبداللطيف ڀٽائي چيئر، ڪراچي يونيورسٽيءَ طرفان شايع ٿيو.
ڊيمي سائيز ۽ ڪچي جلد سان 156 صفحن تي مشتمل هن ڪتاب جي قيمت 100 روپيا آهي.
شاهه عبداللطيف ڀٽائي ايڪ مفڪر شاعر: هن ڪتاب جو مرتب پروفيسر محمد سليم ميمڻ آهي ۽ اردوءَ ۾ ترجمو عبدالحق عظيم ڪيو آهي. ڪتاب ۾ سنڌ جي نامور محققن ۽ شارحن جهڙوڪ: علامه آءِ آءِ قاضي، ڊاڪٽر عمر بن محمد دائودپوٽي، مولانا غلام محمد گرامي، محمد ابراهيم جويو، ڊاڪٽر اياز حسين قادري، مقبول احمد ڀٽي، ف. م. لاشاري، شيخ محمد اسماعيل، ڊاڪٽر تنوير عباسي، ڊاڪٽر
درشهوار سيد، انور پيرزادي، ڊاڪٽر
شمس الدين عرساڻي، رشيد ڀٽي ۽ ڊاڪٽر فهميده حسين جا تحقيقي ۽ شاهڪار مقالا شامل آهن.
ڊيمي سائيز ۾ پڪي جلد سان 208 صفحن تي مشتمل هي ڪتاب شاهه عبداللطيف ڀٽائي چيئر ۽ سنڌي شعبي، ڪراچي يونيورسٽيءَ طرفان 1999ع ۾ شايع ٿيو آهي، جنهن جي قيمت 150 روپيا آهي.
شاهه عبداللطيف ڀٽائيرح - سوانح، فڪر و فن (اردو): شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ جي فن، فڪر ۽ سوانح تي مشتمل مختلف اديبن ۽ محققن جي اردو مقالن تي مشتمل هن ڪتاب کي در محمد مرتب ڪيو آهي. هن ڪتاب ۾ ڪل سترهن مقالا شامل آهن، جن کي اردو ٻوليءَ ۾ ترجمو ڪري شامل ڪيو ويو آهي. اهي مقالانگار: ڊاڪٽر عمر محمد دائود پوٽو، ڊاڪٽر محمد ابراهيم خليل، شيخ اياز، ارباب علي ٻگهيو، پروفيسر علي نواز جتوئي، تنوير عباسي، ڊاڪٽر ميمڻ عبدالمجيد سنڌي، راز شر، ثناءُالله ڪلوڙ، در محمد، انيس گل عباسي، علي مرزا، خالد محمد کوسو، سيد اسد علي شاهه ۽ آغا سليم آهن. هن ڪتاب جو ‘حرف اول’ ڪيڊٽ ڪاليج لاڙڪاڻي جي پرنسپال محمد يوسف شيخ ۽ پيش لفظ مرتب پاڻ لکيو آهي.
هيءُ ڪتاب ڪيڊٽ ڪاليج لاڙڪاڻي، جون 1999ع ۾ ڇپرائي پڌرو ڪيو. 134 صفحن تي مشتمل ڊيمي سائيز جي هن ڪتاب جي قيمت ڄاڻايل نه آهي.
Birth of a Great Poet (Kalhora Period 1700-1784) (ڪتاب): هي انگريزي ڪتاب، سنڌ جي نامياري ليکڪ رشيد ڀٽيءَ جِي، شاهه لطيف جي حياتيءَ ۽ شاعريءَ بابت نئين رُخ سان تحقيق تي ٻڌل آهي. هن موضوع بابت جديد سوچ (approach) سان لکيو آهي ۽ ان دور جي سياسي، اقتصادي، تهذيبي ۽ مذهبي حالتن، مغل سلطنت ۽ اُن جي ڏن ڀرو ملڪ سنڌ جي حاڪم ڪلهوڙن جي حڪمرانيءَ جو حقيقي جائزو وٺي، شاهه جي شاعريءَ جي اهميت ۽ ڪردار تي روشني وڌي آهي. ايڇ ٽي سورلي ۽ سائين جي ايم سيد کانپوءِ هي پهريون دانشور آهي، جنهن ترقي پسند ۽ روشن خيال نقطه نظر سان ڪلهوڙن جي دور جو انتظامي، سياسي، اقتصادي حالتن جو جائزو وٺي، ان دور ۾ شاهه جي شاعريءَ تي تفصيل سان لکيو آهي. ڪتاب ۾ هيٺيان باب شامل آهن:
(1) The decline and extinction of Great Mughal Empire
(2) Kalhoras- their origins and emergence as political power
(3) Brief History of Kalhora Rule-I (The Rise)
(4) Brief History of Kalhora Rule-II (The fall)
(5) Religious and Socio economic conditions
(6) Administration, Revenue, Law and order situation
(7) Trade, Commerce and Communication
(8) Irrigation, Agriculture and Industry
(9) Art, Craft and Architect
(10) Health, Recreation and Amusment
(11) Statemen, Physicians, Saints and sages
(12) The Martredom of a Great Mystic
(13) Education, Learning and literature
(14) Birth of a Great Poet.
آخر ۾ ببليوگرافي (ڪتابيات) ڏني وئي آهي. ڊيمي سائيز جي 196 صفحن جو هي ڪتاب انسٽيٽيوٽ آف سنڌالاجيءَ، 2000ع ۾ ڇپائي پڌرو ڪيو، جنهن جي قيمت 140 روپيا آهي.
The Book of Shah Abdul Latif (ڪتاب): هيءُ ڪتاب جرمن اسڪالر ۽ پروفيسر جرڊ لوپڪي (Gerd Lupke) جو شاهه لطيف ۽ سندس ڪلام تي جرمن زبان ۾ لکيل ڪتاب Das Buch Shah Abdul Latif جو انگريزي ترجمو آهي، جيڪو [پروفيسر] طارق محمود ڪيو آهي. هن ڪتاب ۾ ڪُل 8 باب آهن، جن ۾: (1) شاهه لطيف جو تعارف، (2) تصوف ۽ سنڌي ادب، (3) شاهه عبداللطيف جي زندگيءَ جو احوال، (4) شاهه جي زندگيءَ ۽ ڪلام تي اثر، (5) شاهه جو رسالو، (6) سُر ليلا چنيسر جو جائزو، (7) شاهه جي ڪلام جا ڪجهه اهم پهلو، ۽ آخر ۾ (8) ادبي ماخذن جو وچور ڏنل آهي. ڪتاب جي ابتدا ۾ ڊاڪٽر فهميده حسين جو مهاڳ ۽ پروفيسر Gerd Lupke جو ڏانهس لکيل خط شايع ٿيل آهي. هن ڪتاب جي پهرين اشاعت شاهه عبداللطيف ڀٽائي چيئر، ڪراچي يونيورسٽيءَ، مئي 2000ع ۾ ڪئي. ڊيمي سائيز جي پڪي جلد ۽ نيري رنگ جي ٽائيٽل سان هي ڪتاب 183 صفحن تي مشتمل آهي ۽ هن جي قيمت 200 روپيا آهي.
لطف لطيفي: اردوءَ ۾ لکيل هي ننڍڙو ڪتاب احسان عظيم صديقيءَ جو اردوءَ ۾ لکيل آهي، جنهن ۾ هن شاهه لطيف جي رسالي جو اڀياس پيش ڪندي سندس ڪلام، فن ۽ فڪر کي پنهنجي لفظن ۾ اجاگر ڪيو آهي. هي ڪتاب اڪيڊمڪ پبليڪيشن، ڪوٽڙيءَ 2004ع ۾ ڇپايو آهي.
شاهه عبداللطيف ڀٽائي، زندگي اور شاعري (ڪتاب): هي ڪتاب ڊاڪٽر عبدالجبار جوڻيجي جي تصنيف آهي. هن اردوءَ ۾ لکيل ڪتاب جو تعارف عمر ڪمال، صدر بزم ثقافت ملتان لکيو آهي. ڪتاب ۾ هيٺين عنوانن تي تحريرون شامل آهن: سوانح لطيف، معاصر، شعر و شاعري، حوالا ۽ ڪتابيات. آخر ۾ عمر علي خان انگريزي زبان ۾ ڪتاب جو تعارف ڏنو آهي. ڊيمي سائيز جي 92 صفحن تي مشتمل هي ڪتاب، بزم ثقافت ملتان، 2005ع ۾ ڇپايو آهي ۽ اُن جي قيمت 100 روپيا آهي.
رسالهء اويسيه: شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ جي پنهنجي وقت جي عالمن سان علمي خط وڪتابت هلندڙ هئي. شاهه سائينءَ جو پنهنجي همعصر عالم مخدوم معين ٺٽويءَ ڏانهن لکيل هڪ خط ملي ٿو، جنهن جي جواب ۾ مخدوم معين ٺٽويءَ ‘رسالهء اويسيه’ تحرير ڪيو. هي اهم تاريخي دستاويز فارسي زبان ۾ هو، جيڪو لڳ ڀڳ اڍائي سؤ سالن تائين ڏيهي توڙي پرڏيهي عالمن، محققن ۽ لطيف شناسن جي نظرن کان اوجھل رهيو. نامياري شاعر ۽ مترجم نياز همايونيءَ، تاج جويي جي معرفت اهو تاريخي دستاويز سنڌ جي نامياري دانشور ۽ سياستدان جي ايم سيد جي لائبرريءَ مان هٿ ڪري، سنڌيءَ ۾ ترجمو ڪيو ۽ ضروري جاين تي سنڌيءَ ۾ تفصيلي حاشيا پڻ لکيا.
‘رسالهء اويسيه’ ۾ تصوف جي حوالي سان اويسي سلسلي ۾، عالم برزخ ۾ موجود ميت کان فيض وٺڻ عقلي ۽ شرعي طور جائز هجڻ يا نه هجڻ، تصوف جي ڪنهن به سلسلي ۾ شامل نه هئڻ واري بزرگ جي مريدي اختيار ڪرڻ ۽ فقهه ۽ سلوڪ جي ظاهري عالمن جي ويجھو هڪٻئي جي نفي ڪرڻ ۽ انهن کي مڃتا ڏيڻ جائز آهي يا نه، جهڙن دقيق علمي مسئلن بابت شاهه سائينءَ سوال پڇيا، جنهن جي جواب ۾ مخدوم معين خالص علمي دليلن جي بنياد تي تفصيل سان جواب تحرير ڪيو، جنهن ۾ انهن مسئلن جي سمجھاڻي مدلل انداز ۾ ڏني وئي آهي. ڪتاب ۾ ٻه ضميما پڻ شامل ڪيا ويا آهن، جنهن ۾ ڊاڪٽر نبي بخش خان بلوچ جو ان معاملي تي شايع ٿيل هڪ مقالو، جنهن ۾ ان خط ۽ ان جو جواب مختصر ذڪر ٿيل آهي. ضميمي ٻئي ۾ اصل قلمي نسخي جو عڪس شامل ڪيو ويو آهي.
141 صفحن واري ڊيمي سائيز جي هن ڪتاب کي ڀٽ شاهه ثقافتي مرڪز ڀٽ شاهه، جولاءِ 2005ع ۾ شايع ڪيو، جنهن جي قيمت 100 روپيا ڄاڻائي وئي آهي.
’رسالهء اويسيه‘ جو اردو ترجمو ڊاڪٽر محمد عبدالمقيت شاڪر عليميءَ ڪيو آهي، جيڪو زيب ادبي مرڪز حيدرآباد، سنڌ پاران 2002ع ۾ شايع ٿيو، جنهن جي قيمت 150 روپيا آهي.
عرفان لطيف (اردو): هي ڪتاب اردو ٻوليءَ ۾ محمد موسى ڀُٽي جو لکيل آهي، جنهن ۾ زندگي ۽ عشق بابت شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ جو نقطئه نظر پيش ڪيو ويو آهي. ڪتاب ۾ ابتدائيه کان پوءِ (1) عشق جي باري ۾ شاهه صاحب جو نقطئه نظر، (2) ڪتاب ۾ شامل ڪجهه اصطلاحن جي تشريح، (3) محبوب جو رستو ۽ سالڪ جو مشڪلاتون ’سـُر سسئي آبريءَ مان انتخاب‘، (4) عشق ۽ ان جي حقيقت ’سـُر معذوريءَ مان انتخاب‘، (5) عاشق صادق جو ڪردار ’سـُر ڪوهياريءَ جو انتخاب‘ (6) غم فراق کان حالت وصال تائين ’سـُر حسيني مان انتخاب‘، (7) مال جي حب جا نتيجا، (8) محبوب سان داغ مفارقت جي سزا ’سـُر ليلا چنيسر مان انتخاب‘ ۽ (9) نفس ۽ ان کان بچاءُ جي صورت ’سـُر گهاتو مان انتخاب‘ بابت تفصيلي بحث شامل آهي. ڊيمي سائيز ۾ 176 صفحن جو هي ڪتاب سنڌ نيشنل اڪيڊمي ٽرسٽ طرفان 2007ع ۾ شايع ڪيو ويو آهي، جنهن جي قيمت 100 روپيا آهي.
Legacy of Shah Latif: هن ڪتاب ڀٽ شاهه ۾ قائم ڀٽ شاهه ثقافتي مرڪز بابت سهيڙيل مواد شامل آهي، جنهن جو مرتب منظور احمد قناصرو ۽ انگريزي مترجم انور پيرزادو آهي. هن ڪتاب ۾ شاهه لطيف سان وابسته مختلف رخ، سندس عرس جي موقعي تي ٿيندڙ سرگرمين کان سواءِ ڀٽ شاهه جي مختصر تاريخ به شامل آهي. مختلف سياسي ۽ علمي شخصيتن جي يادگيرين ۽ تصويرن کان سواءِ ڀٽ شاهه ثقافتي مرڪز جي بانيڪارن سيد ميران محمد شاهه، جي ايم سيد ۽ ان کي فروغ ڏيندڙ شخصيتن پيرزاده عبدالستار، مخدوم طالب الموليٰ، خانصاحب عبدالله چنا، ڊاڪٽر نبي بخش خان بلوچ، ممتاز مرزا ۽ ٻين تي مختلف ليکڪن جي مضمونن جو ترجمو ڏنو ويو آهي.
رنگين تصويرن سان عمدي ڪاغذ تي ڇپيل 176 صفحن وارو هي ڪتاب ثقافت کاتي سنڌ طرفان 2007ع ۾ ڇپائي پڌرو ڪيو ويو.
عبداللطيف ڀٽائي: راه نما شاعر (ڪتاب): هي ڪتاب بلوچستان جي مشهور ترقي پسند اديب ڊاڪٽر شاهه محمد مريءَ جي ‘عشاق ڪي قافلي’ سيريز جو هڪ اهم ڪتاب آهي، جنهن ۾ هن شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ جي فڪر جو جائزو ورتو آهي. ڪتاب جو مقدمو ‘ثقافتي دنيا جو هڪ تمام وڏو ڪنفيوزن’ عنوان سان لکڻ بعد فاضل ليکڪ شاهه لطيف جي شاعريءَ جو تجزيو هيٺين عنوانن هيٺ ڪيو آهي:
شاهه: سماجي معاشرتي پسمنظر، شاهه سنڌي ڪلاسڪ جو شهسوار، ميوز/ ميوزڪ، پنهنجي سماج جو تجزيي نگار، شاهه لطيف جو سماجي هدف، عشق آسان نمود اول، عورتون انقلاب جون سپاهه آهن. بارش ... هڪ سماجي تبديلي، بلوچَ: شاهه جي اميد جو محور.
ڪتاب جي ضميمي ۾ شاهه جي شاعريءَ جو چونڊ بلوچي ترجمو ڏنو ويو آهي، جيڪو گل خان نصير، عطا شاد ۽ غوث بخش صابر ڪيو آهي. ڊيمي سائيز جي 112 صفحن تي مشتمل هي ڪتاب انسٽيٽيوٽ آف ريسرچ اينڊ پبليڪيشن ڪوئيٽا شايع ڪرايو آهي ۽ ڪتاب جي قيمت 200 روپيا آهي.
حضرت شاهه عبدالطيف ڀٽائي: شخصيت اور فن (اردو): اڪيڊمي آف ليٽرس پاڪستان طرفان ‘پاکستاني ادب کي معمار’ پاڪستان جي سمورين ٻولين جي عالمن، اديبن ۽ شاعرن بابت ڪتاب شايع ڪرڻ جو هڪ سيريز قائم ٿيل آهي. هي ڪتاب ان سلسلي جي هڪ ڪڙي آهي. هي ڪتاب نامياري ليکڪا ڊاڪٽر فهميده حسين جو لکيل آهي، جنهن ۾ شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ جي زندگيءَ جي احوال کان ويندي، اُن جي ڪلام جي مختلف رُخن، سُرن جي تعارف کان ويندي مختلف عالمن اديبن جي راين سان گڏوگڏ شاهه جي چونڊ ڪلام جو مختلف مترجمن پاران ڪيل اردو ترجمو پڻ شامل ڪيو ويو آهي.
ڊيمي سائيز جي 150 صفحن وارو هي ڪتاب اڪادمي ادبيات پاڪستان اسلام آباد، 2008ع ۾ شايع ڪيو، جنهن جي پڪي جلد جي قيمت 170 روپيا ۽ ڪچي جلد جي قيمت 160 روپيا آهي.
سوز و سازِ لطيف (اردو/ ڪتاب): هن ڪتاب ۾ مشهور اديب ۽ دانشور حيدر علي لغاريءَ جي ٻن ڪتابن- ‘اندر مُلهه املهه’ ۽ ‘ڪڇان ڪڄاڙو’ ۾ ڇپيل شاهه جي شاعريءَ بابت ڪجهه مضمون، نامور ڪهاڻيڪارِ شهناز شورو، اردوءَ ۾ ترجمو ڪري شامل ڪيا آهن،
جن مان شاهه جي شاعريءَ جو نت نئون رنگ ۽ آهنگ ظاهر ٿئي ٿو.
هن ڪتاب جو انتساب مترجم پنهنجي صوفي منش پيءُ عبدالڪريم شوري جي نالي ڪيو آهي، جنهن سنڌي ٻولي، سنڌ ڌرتي ۽ شاهه سائينءَ جي محبت جي سهاري ڏکي زندگيءَ کي آسان بنائي گذاريو. ڪتاب جو مهاڳ معروف اردو نقاد محمد علي صديقيءَ لکيو آهي، جڏهن ته شهناز شورو، پنهنجي خيالن جو اظهار ‘Dust claims Dust’ عنوان هيٺ ڪيو آهي. ڪتاب ۾ حيدر علي لغاريءَ جي سنڌي تحريرن جو اردو ترجمو شامل ڪيو ويو آهي. جهڙوڪ: شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ جي حيات بخش جماليات، شاهه عبداللطيف ڀٽائي ۽ سنڌي قوم جو تاريخي جمود، شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ جي شاعريءَ ۾ انساني قدر، شاهه عبداللطيف ڀٽائي، شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ تي ‘فرد جرم’ وغيره.
ڊيمي سائيز جي 182 صفحن تي مشتمل هن پڪي جلد وارو ڪتاب، مثال پبلشرز، فيصل آباد، 2009ع ۾ شايع ڪيو آهي ۽ ڪتاب جي قيمت 250 روپيا آهي.
شاهه عبداللطيف ڀٽائي: حيات و افڪار (ڪتاب): هي شاهه لطيف جي زندگيءَ ۽ فڪر تي اردوءَ ۾ ڇپيل ڪتاب، منظور احمد قناصري جي تصنيف آهي، جنهن جو انتساب هن پنهنجي والدين جي نالي ڪيو آهي. ڪتاب تي ‘همه پهلو ڪتاب’ جي عنوان سان آغا سليم لکندي دعويٰ ڪئي آهي: “منظور قناصري صاحب جو هي ڪتاب پڙهڻ کانپوءِ آءٌ وڏي وثوق سان چئي سگهان ٿو ته شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ جي زندگيءَ ۽ اُن جي شاعريءَ تي هن جهڙو
‘همھ پهلو ڪتاب’ اڄ تائين نه لکيو ويو آهي.” سحر انصاري پنهنجي ليکڪ ۾ هن ڪتاب کي ‘لطيف شناسيءَ جو نئون دريچو’ سڏيندي لکي ٿو ته هي ڪتاب لطيف شناسيءَ ۾ ’اڳتي قدم‘ جي حيثيت رکي ٿو. ڪتاب کي ليکڪ: حيات، افڪار ۽ ڪلام جي ڀاڱن ۾ ورهايو آهي.
ڊيمي سائيز جي 395 صفحن تي مشتمل هي ڪتاب، سنڌيڪا اڪيڊمي ڪراچيءَ 2009ع ۾ پڌرو ڪيو ۽ اُن جي قيمت 400 روپيا آهي.
Shah, Sachal, Sami (ڪتاب): نامياري اديب محمد ابراهيم جويي جي سنڌيءَ ۾ لکيل شاهه، سچل ۽ ساميءَ بابت ڪتاب جو هي انگريزي ترجمو آهي، جيڪو سليم نور حسين ڪيو آهي.
ڊيمي سائيز جي 144 صفحن تي مشتمل هي ڪتاب، ثقافت ۽ سياحت کاتي، حڪومت سنڌ، 2009ع ۾ ڇپايو آهي ۽ ان جي قيمت 200 روپيا آهي.
Shah & Qura’an: ڊاڪٽر عبدالرئوف سومري جو انگريزيءَ ۾ لکيل ڪتاب آهي، جنهن ۾ شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ جا اهي بيت ۽ انهن جو ترجمو ڏنو ويو آهي، جيڪي قرآني آيتن سان مطابقت رکن ٿا. هن ڪتاب ۾ سر ڪلياڻ، سر يمن ڪلياڻ، سر پرڀاتي، سر کنڀات، سر سريراڳ، سر آسا، سر بروو سنڌي، سر ڏهر، سر ڪاپائتي، سر رپ، سر ڪارايل، سر سارنگ، سر سورٺ مان چونڊ بيت ۽ انهن جو ترجمو ڏنو ويو آهي. ‘شاهه ۽ قرآن’ ڪتاب جو مهاڳ ڊاڪٽر فهميده حسين لکيو آهي، جڏهن ته ڊاڪٽر غلام علي الانا، الطاف شيخ، رسول بخش پليجي ۽ ٻين جا رايا به شامل آهن. هي ڪتاب انگريزيءَ ۾ شاهه جي قرآني فڪر سان مطابقت رکندڙ بيتن تي مشتمل ڪتاب ۾ نهايت اهم معلومات
ڏنل آهي.
ڊيمي سائيز جو 223 صفحن تي مشتمل هي ڪتاب پروفيشنل پرنٽنگ پريس هيرآباد، حيدرآباد، 2010ع ۾ ڇپائي پڌرو ڪيو آهي.
آئينه خانهء شاهه لطيف (اردو): هي ڪتاب نامياري اسڪالر ڊاڪٽر
طاهر تونسويءَ جي تحقيق تي مشتمل آهي. ڊاڪٽر طاهر تونسوي، سرگوڌا يونيورسٽيءَ جي اردو شعبي سان به وابسته رهيو آهي، پر هن شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ تي سٺي تحقيق ڪئي آهي. ڪتاب ۾ شاهه صاحب جي سوانحي احوال سان گڏ ان جي ڪلام جو سماجي ۽ فڪري جائزو پيش ڪيل آهي. ان سان گڏ لطيف سائينءَ تي ٿيل تحقيق ۽ سندس رسالن تي گهري نظر تفصيل سان وڌي وئي آهي.
هي ڪتاب 2010ع ۾ ثقافت کاتي، حڪومت سنڌ طرفان شايع ٿيو. ڊيمي سائيز جي 184 صفحن واري هن ڪتاب جي قيمت 200 روپيا آهي.
ڪامل درويش شاه عبداللطيف ڀٽائي (اردو ڪتاب): هي ڪتاب هندستاني ليکڪ ڊاڪٽر ٽي. آر شنگاريءَ جي تحقيق ۽ تصنيف آهي. ليکڪ ڪتاب ۾ شاهه لطيف جي سوانح حيات ۽ تعليم ۽ پيغام تي 260 صفحن تي مشتمل مفصل مقدمو لکيو آهي، جنهن ۾: الله تعاليٰ، عشق، شريعت، طريقت، معرفت ۽ حقيقت ۽ اسم اعظم، مرشد (ستگرو)، ڪامل مرشد، وقت جو مرشد، توڪل ۽ رضا، اي ڀورڙا! خبردار! ۽ پيغام جو لُب لباب عنوانَ شامل آهي. ان بعد شاهه جي رسالي جي 30 سرن جي مفهوم تي تفصيلي لکيو آهي ۽ شاهه جي بيتن جو اردو نثري ترجمو ڏنو آهي. آخر ۾ شاهه جي ڪلام جي خوبين بيان ڪرڻ کانپوءِ حوالا ۽ ڪتابيات (Bibliography) شامل ڪئي وئي آهي. ڪتاب جو پهريون ڇاپو، راڌا سوامي ست سنگ، بياس، ديرا بابا جئمل سنگهه، پنجاب، انڊيا، 2010ع ۾ ڇپائي پڌرو ڪيو آهي.
ڊيمي سائيز جي 442 صفحن تي مشتمل هن ڪتاب جو تازو ڇاپو، 2015ع ۾ فڪشن هائوس لاهور، ڪراچي، حيدرآباد ڇپائي پڌرو ڪيو آهي ۽ ان جي قيمت 600 روپيا آهي.
Life & Thought of Shah Abdul Latif Bhittai: هيءُ ڪتاب سنڌ جي مشهور محقق ۽ عالم ڊاڪٽر نبي بخش خان بلوچ جي شاهه لطيف تي ڪيل تحقيق جو انگريزيءَ ترجمو آهي، جيڪو گل محمد عمراڻيءَ ڪيو آهي. هن ڪتاب ۾ ڪل ست باب آهن، جن مان ڇهه بابن ۾ شاهه لطيف جي زندگيءَ تي تفصيل سان روشني وڌي وئي آهي ۽ ستين آخري باب ۾ شاهه سائينءَ جي هر هڪ سُر (داستان) کي مختصر طور بيان ڪيو ويو آهي. ان کانسواءِ ڪتاب جي ابتدا ۾ ڊاڪٽر نبي بخش خان بلوچ جي ڏهن جلدن ۾ سهيڙيل شاهه جي رسالن جو ذڪر پڻ ڪيو ويو آهي. هي ڪتاب 2010ع ۾ ثقافت کاتي، حڪومت سنڌ شايع ڪرايو. ڊيمي سائيز جو هي ڪتاب 152 صفحن تي مشتمل آهي ۽ ان جي قيمت 200 روپيا آهي.
شاهه عبداللطيف ڀٽائي ڪا پيام، جديد انسان ڪي نام: اردوءَ ۾ تصنيف ٿيل هن ڪتاب جو ليکڪ محمد موسيٰ ڀٽو آهي، جنهن ۾ هن ڀٽائي صاحب جي فن ۽ فڪر تي پنهنجي مطالعي آهر بحث ڪيو آهي. ليکڪ مختلف سُرن مان چونڊ ڪلام جي شرح پيش ڪندي تصوف، عشق ۽ ٻين اصطلاحن جي ڇنڊڇاڻ ڪئي آهي. هي ڪتاب، ڊيمي سائيز جي 239 صفحن تي مشتمل آهي، جيڪو سنڌ نيشنل اڪيڊمي (ٽرسٽ) حيدرآباد 2011ع ۾ شايع ڪيو آهي.
دشت وجود ڪي مسافت (اردو): اردو زبان ۾ آغا سليم جو لکيل هي ڪتاب شاهه سائينءَ جي حوالي سان اهم آهي، ڇاڪاڻ ته هن ڪتاب ۾ شاهه جي فڪر ۽ فلسفي تي مختلف رخن کان روشني وڌي وئي آهي، شاهه جي ڪلام ۾ ڏک جو تصور، صوفياڻي شاعريءَ ۾ نسواني ڪردار، صوفيءَ جو احساسِ گناهه، سُر کنڀات جي پسمنظر ۾ چنڊ جي چانڊوڪي راتين جو ذڪر توڙي شاهه جي سُرن جي حوالي سان مختلف موضوعن ۽ مضمونن تي هن ڪتاب ۾ تخليقي انداز ۾ لکيو ويو آهي. 227 صفحن واري هن ڊيمي سائيز جي ڪتاب کي ثقافت کاتي، حڪومت سنڌ 2012ع ۾ ڇپائي پڌرو ڪيو، جنهن جي قيمت 250 روپيا آهي.
شاهه عبداللطيف (ڪتاب): هي ڪتاب حضرت شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ جي سوانح حيات ۽ شاهه جي رسالي جي تاريخ تي مشتمل ڊاڪٽر نبي بخش خان بلوچ جو تصنيف ڪيل آهي، جنهن کي
ڊاڪٽر عبدالغفار سومري ڊاڪٽر نبي بخش خان بلوچ جي ڏهه جلدي رسالي مان شاهه لطيف جي مڪمل سوانح حيات ۽ رسالي جي تاريخ کڻي هڪ هنڌ گڏ ڪري مرتب ڪيو ويو آهي. هن ڪتاب ۾ ٻه ڀاڱا آهن. ڀاڱي پهرئين ۾ ڇهه باب ۽ ڀاڱي ٻئي ۾ چار باب آهن. هن ڪتاب ۾ شاهه صاحب جي زندگيءَ جي هر رُخ تي واضح روشني وڌل آهي.
ڪتاب جو پبلشر نوٽ ڊاڪٽر حبيب الله صديقي ۽ تعارف ڊاڪٽر عبدالغفار سومري جو لکيل آهي. ڊبل ڪرائون سائيز ۾ 256 صفحن تي مشتمل هي ڪتاب، ڊاڪٽر اين. اي بلوچ انسٽيٽيوٽ فار هيريٽيج ريسرچ، حڪومت سنڌ طرفان 2012ع ۾ شايع ٿيو، جنهن جي قيمت 500 روپيا آهي.
آواز لطيف (ڪتاب): مشهور براڊڪاسٽر، شاعر ۽ عالم، الياس عشقيءَ جو اردوءَ ۾ لکيل هي ڪتاب، ’لطيف شناسيءَ‘ جي ڏس ۾ هڪ اهم ڪتاب آهي. الياس عشقي، ڪتاب جي پيش لفظ ۾ لکي ٿو ته، “منهنجي لطيف شناسيءَ جي آغاز ۽ مرشد لطيف سان عقيدت کي 50 سال پورا ٿيا آهن. شاهه لطيف جي ڪلام کي سمجهڻ جي شروعات [ريڊيو تي] موسيقيءَ جي پروگرامن مرتب ڪرڻ سان ٿي، جيڪو لفظ يا مصرع سمجهه ۾ نه ايندي هئي. “اُها ساٿي اديبن ۽ دوستن کان پڇي وٺندو هئس. [سمجهه جي] رفتار جيتوڻيڪ اڃا تيز نه هئي، پر شاهه لطيف جي ڪلام خود منهنجي تربيت ڪرڻ شروع ڪئي... مطالعو وڌيڪ وڌيو ته عجيب تجربو ٿيو، جنهن لفظ جي تلاش مهينن کان هوندي هئي، اُها هڪ ڏينهن ۾ لطيف سائين پنهنجي ڪنهن بيت سان سمجهائي ڇڏيندو هو. ائين رسالي سان شوق وڌندو ويو. ڪتاب جي عنوان تي بحث ڪندي ليکڪ لکيو آهي ته،
شاهه لطيف، آواز ۽ اُن جي پڙاڏي جي باري ۾ خود ٻڌائي ڇڏيو آهي [‘پڙاڏو سو سڏ’...]، پر هن ڪتاب جي نالي جي خيال کان ان تي ٿورو اضافو ضروري آهي ۽ اُهو اِهو ته وڏي شاعر جو آواز ته هڪ ئي هوندو آهي، پر ڪيترا ننڍا ننڍا آواز ملي، ان کي بامعنيٰ، اثرائتو ۽ وڏو
بنائي ڇڏيندا آهن. شاهه لطيف جي آواز ۾ اهڙا جزا، جيڪي ان کي بامعنيٰ ۽ اثرائتو بنائين ٿا، ڪيترائي آهن، پر .... منهنجي ادراڪ ۽ شعري ذوق اهڙا ڏهه آواز ڳولي لڌا آهن، جيڪي سندس آواز کي وڏو آواز بنائين ٿا.”
هي چار رنگي ٽائٽل ۽ پڪي بائنڊنگ سان، ڊيمي سائيز جي 398 صفحن تي مشتمل ڪتاب، الياس عشقيءَ جي خاندان ۽ دوستن، 2014ع ۾ شايع ڪيو آهي ۽ ان جي قيمت 500 روپيا آهي.
عشقي صاحب هن ڪتاب ۾ هر آواز تي ڪتاب جو هڪ باب لکيو آهي ۽ پڙهي محسوس ٿئي ٿو ته اهي آواز ملي، ڪهڙيءَ ريت هڪ وڏو آواز بنجن ٿا. پيش لفظ کان پوءِ ڪتاب ۾ انهن آوازن جو تفصيل هن ريت آهي: مشرق ڪي آواز، (2) تصوف ڪي آواز، (3) شاعر ڪي آواز، (4) ديهات اور ديهاتي فيلسوف ڪي آواز، (5) نسوانيت ڪي آواز، (6) علم ڪي آواز، (7) فن ڪي آواز، (8) نغمي ڪي آواز، (9) منفرد آواز، (10) ضمير ڪي آواز، (11) حرف آخر.
انهن بابن ۾ فارسي، اردو ۽ هنديءَ جي نامور شاعرن ۽ حضرت شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ جي ڪلام جو تقابلي جائزو پيش ڪيو ويو آهي. ان کانسواءِ انهن شاعرن ۽ شاهه صاحب جي مختلف پهلوئن تي به واضح نموني روشني وڌي وئي آهي.
مٿين بابن کان سواءِ هن شاهڪار ڪتاب ۾ ضميمي ۾ اٺ باب شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ جي سوانح حيات تي مشتمل آهن، جن جو تفصيل هن طرح آهي:
(1) شاهه ڪي مختصر حالات زندگي
(2) الف: شاهه صاحب ڪي شادي خانه آبادي (عشق ڪي حقيقت)
ب: اعتراف لطيف (الياس عشقي ڪي فارسي نظم)
(3) شاهه ڪا مذهب (مضمرات)
(4) شاهه اور مستشرقين
(5) شاهه ڪي رسالي ڪي حطي اور ڇاپي (ليٿو اور ٽائيپ ڪي) نسخي
(6) شاهه لطيف پر جديد تحقيق
(7) شاهه لطيف ڪي ابيات ڪا وزن اور سنڌي تلفظ ڪي مسائل
(8) ماله و ماعليه
شاهه عبداللطيف ڀٽائي ڪي روحاني تصاوير [اردو] (ڪتاب): هي ڪتاب بلوچستان يونيورسٽيءَ جي اسڪالر ڊاڪٽر محمود علي شاهه جو لکيل آهي. هن ڪتاب جو انتساب شاهه لطيف کي هنن لفظن ۾ ڪيو ويو آهي:
“شاهه عبداللطيف جي نالي، جنهن کي ولايت هڪ خاتون، سعيده بيگم جي عشق سبب حاصل ٿي، ۽ پوءِ شاهه ڏک برداشت ڪري ڊگهو سفر اختيار ڪري، هر قسم جي ماڻهن سان ملي، قدرت جون نشانيون ڏسي، عبرت ۽ حيرت حاصل ڪري، ولايت جي انتها تي پهتو. پر پوءِ ان ولايت کي مارئي، نوري، سورٺ، سهڻي، ليليٰ، سسئي ۽ مومل جهڙن لازوال ڪردارن جي شڪل ڏئي، هيءَ ولايت عورتن کي واپس ڪري ڇڏي.”
ڪتاب ۾ اعتراف (Confession) ۽ مقدمي کان پوءِ جن عنوانن تي لکيو ويو آهي، ان جو تفصيل هن ريت آهي: (1) عورت، مذهبن جي تاريخ ۽ فلاسافرن جي آئيني ۾، (2) اهم نقطو، (3) شاهه عبداللطيف جي روحانيت، (4) شاهه عبداللطيف جي سوانح حيات ۽ شاهه جي زندگيءَ تي اثر انداز ٿيندڙ اهم واقعا.
ان کان پوءِ مارئي، سهڻي، نوري، ليليٰ، سورٺ، سسئي ۽ مومل جي سُرن جو شيخ اياز جو ڪيل منظوم ترجمو ڏنو ويو آهي.
ترجمي کانپوءِ (1) شاهه جو نمائنده پکي ڪونج، (2) شاهه عبداللطيف عورتن جي حقن جو سڀ کان پهريون علمبردار، (3) سوچيان ٿو،
(4) شاهه عبداللطيف جي روحاني شاعري سياست آهي، معاشرت آهي، ثقافت آهي يا طرز حڪمراني آهي- عنوانن تي تفصيل سان لکيو ويو آهي.
ڊيمي سائيز جي 231 صفحن جي پڪي جلد ۽ خوبصورت رنگين ٽائيٽل واري هن ڪتاب کي روشني پبليڪيشن ڪنڊياري، 2014ع ۾ ڇپايو آهي ۽ ڪتاب جي قيمت 300 روپيا آهي.
لـئـج لات لـطـيـف چـئي (ڪتاب): نامياري تاريخدان ۽ مـحـقـق
رحيـمـداد خـان مـولائي شـيـدائيءَ مختلف وقتن تي شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ تي تاريخي حوالن سان مقالا لکيا هئا، جيڪي مولائي شيدائيءَ جي وفات تائين مختلف رسالن ۽ ڪتابن ۾ شايع پڻ ٿيا. انهن
سمورن مقالن جي تاريخي اهميت کي محسوس ڪندي، نوجوان
محقق ۽ ليکڪ ڊاڪٽر مخمور بخاريءَ، اهي سڀ مقالا هڪ هنڌ سهيڙيا، جن کي ڪتاب جي صورت ۾ سنڌ جي ثقافت کاتي ڇپرائي پڌرو ڪيو آهي. هي مقالا پنهنجي موضوع ۽ مضمون جي ترتيب جي حوالي سان شاهه جي رسالي کي تاريخي طور سمجھڻ ۾ وڏي مدد ڏين ٿا.
ڪتاب جو پبلشر نوٽ منظور احمد قناصري جو لکيل آهي، جڏهن ته مهاڳ ۽ مقدمو مرتب جو لکيل آهي.
128 صفحن واري ڊيمي سائيز جو خوبصورت رنگين ٽائيٽل وارو هي ڪتاب، سنڌ حڪومت جي ثقافت، سياحت ۽ نوادرات واري کاتي، ڊسمبر 2014ع ۾ پڌرو ڪيو آهي، جنهن جي قيمت 200 روپيا آهي.
مودة القربيٰ اور شاهه عبداللطيف ڀٽائي (اردو): هيءَ ڪتاب زوار عبدالستار درس جو شاهه لطيف تي اردوءَ زبان ۾ لکيل تحقيق ۽ تحرير آهي. هن ڪتاب ۾ ‘شاهه عبداللطيف ڀٽائي ڪي حالات زندگي سي آگاهي ڪي ضرورت’، ‘شاهه عبداللطيف ڀٽائي ڪي علمي قابليت’، ‘شاهه عبداللطيف ڀٽائي ڪا مذهب’، ‘شاهه عبداللطيف ڀٽائي اور سماع’، ‘تصوف اور سنڌ’، ‘مودة القربيٰ اور شاهه عبداللطيف ڀٽائي’، ‘شاهه عبداللطيف ڀٽائي اور منزل عشق’ ۽ ‘مخدوم محمد معين ٺٽوي’ عنوان ترتيب وار شامل آهن.
هي ڪتاب اداره راهه حق اڪيڊمي، حيدرآباد طرفان 2015ع ۾ شايع ٿيو، ڊيمي سائيز جو هي ڪتاب 130 صفحن تي مشتمل آهي ۽ ڪچي جلد واري ڪتاب جي قيمت 100 روپيا آهي.
پيام لطيف (ڪتاب): هي پاڪيٽ سائيز اردو ڪتابڙو پروفيسر آفاق صديقيءَ جي تحرير ۽ ترجمو آهي. ابتدا ۾ شاهه لطيف علامه آءِ آءِ قاضي، شيخ اياز، غلام رباني آگري ۽ ڊاڪٽر اياز قادريءَ جا مختصر رايا ڏنا ويا آهن. ان کانپوءِ ‘پيام’ عنوان هيٺ شاهه جي شاعريءَ جو منتخب منظوم ترجمو ڏنو ويو آهي.
هي 192 صفحن جو پاڪيٽ سائيز وارو ڪتابڙو، فضلي سنز لميٽڊ، اردو بازار ڪراچيءَ ڇاپيو آهي ۽ اُن جي قيمت 40 روپيا آهي.